Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: भिडियोमा ‘अब लाइसेन्स नभएपनि मोटरसाइकल चलाउन पाउने’ दाबी गरिएको छ ।
तथ्य: २०८० मा सर्वोच्च अदालतले गरेको फैसलालाई तोडमोड गर्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको छ ।
ट्राफिक प्रहरी देखिने एउटा भिडियो सामाजिक संजालमा भाइरल भएको छ । उक्त भिडियोमा ‘अब लाइसेन्स नभएपनि मोटरसाइकल चलाउन पाउने’ दाबी गरिएको छ ।
हरि राई नामक फेसबुक पेजमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा सवारी साधनसहितका मानिसहरु र ट्राफिक प्रहरीलाई देख्न सकिन्छ । साथै भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘मोटरसाइकल चलाउन अब लाइसेन्स नभएपनि चलाउन पाउने, बिना लाइसेन्स सावधानीपूर्वक चलाउन पाउने ।’
१४ फेब्रुअरी २०२४ मा पोस्ट गरिएको भिडियोलाई छोटो समयमै ३० भन्दा बढी फेसबुक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । त्यस्तै यो भिडियो करिब ९० हजार लाइक आएको सामग्री ५ हजारभन्दा बढी पटक सेयर भइसकेको छ । सामाजिक संजालमा भाइरल भएको यो सामग्री आगामी दिनमा झनै फैलिने देखिन्छ ।
के अब नेपालमा लाइसेन्स नभएपनि मोटरसाइकल चलाउन पाइन्छ त? दाबीको वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
भाइरल भएको भिडियोमा ‘रेड न्युज टिभी’ लेखिएको लोगो देख्न सकिन्छ । साथै भिडियोमा एकजना ट्राफिक प्रहरीले यात्रुहरुलाई निर्देशन गरिरहेका छन् ।
यही दृश्यको आधारमा हामीले ‘रेड न्युज टिभी’ वाक्यांशहरुलाई जाँच गर्यौँ । जाँचको नतिजास्वरुप Red Online TV मा पोस्ट गरिएको भिडियो फेला पर्यो । तर, यो भिडियोमा ‘लाइसेन्स नभएपनि मोटरसाइकल चलाउन पाइने’ दाबीसँग सम्बन्धित छैन ।
ट्राफिक प्रहरीले अघिल्लो वर्षदेखि काठमाडौं उपत्यकामा ‘यात्रुसँग दुई मिनेट’ ट्राफिक चेतनामूलक कार्यक्रम संचालन गरिरहेको छ । यही कार्यक्रम अन्तर्गतको भिडियो ‘रेड न्युज टिभी’ नामक फेसबुक पेजमा पनि पोस्ट गरिएको देखियो ।
२० जनवरी २०२५ मा पोस्ट गरिएको भिडियोमा ‘दुई पाङ्ग्रे चालकसँग दुई मिनेट कुराकानी’ लेखिएको छ । यही भिडियोको एउटा अंशलाई दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको पाइयो ।
अर्कोतर्फ हामीले ‘लाइसेन्स नभएपनि मोटरसाइकल चलाउन पाइने’ दाबीको जाँच सुरु गर्यौँ । जाँचका क्रममा केही पुराना समाचारहरु फेला परे ।nepalsamaya.com, drishtinews.com लगायतका सांचार माध्यममा प्रकाशित समाचार अनुसार २०८० सर्वोच्चले अदालतले लाइसेन्स नभएको अवस्थामा सवारीसाधन चलाएर दुर्घटना भएको मुद्दामा फैसला गरेको थियो ।
तर, मुद्दा ‘लाइसेन्स नभएपनि मोटरसाइकल चलाउन पाइने’ दाबीसँग सम्बन्धित छैन । अर्कोतर्फ लाइसेन्स बिनै मोटरसाइकल चलाउने अनुमति कुनैपनि अदालत वा कानुनले दिएको होइन । लाइसेन्स नभएको व्यक्तिले मोटरसाइकल चलाएको र मोटरसाइकल दुर्घटनामा परी पीडितको ज्यान गएको अवस्थामा कस्तो सजाय दिने भन्ने फैसला सर्वोच्च अदालतले गरेको हो ।
अर्कोतर्फ मोटरसाइकल लगायतका सवारीसाधन चलाउनका लागि अनिवार्यरुपमा चालक अनुमतिपत्र (लाइसेन्स) लिनैपर्छ । यदि लाइसेन्स बिनै मोटरसाइकल चलाए कानुनीरुपमा जरिवानाको सजाय तोकिएको छ ।
निष्कर्ष
नेपालमा ‘लाइसेन्स नभएपनि मोटरसाइकल चलाउन पाइने’ भन्दै पोस्ट गरिएको दाबी भ्रामक छ । २०८० मा सर्वोच्च अदालतले गरेको फैसलालाई तोडमोड गर्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
समाचार, ekantipur.com
भिडियो, Red Online TV
समाचार, nepalsamaya.com
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे तथ्यजाँच, अनुसन्धान वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई [email protected] मा इमेल गर्नुसक्नुहुनेछ अथवा हामीलाई 9999499044 नम्बरमा ह्वाट्सएप गर्नुहोस् । हामीलाई सम्पर्क गर्न तपाईं सम्पर्क पेजमा गएरसमेत फारम भर्न सक्नुहुनेछ ।
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
