Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: काठमाडौँमा सुर्तीजन्य पदार्थ बिक्री तथा प्रयोग बन्द गराएपछि मेयर बालेन शाह भक्तपुर र पोखरा पुगेर धुम्रपान गरेको दाबी ।
तथ्य: बालेन शाह अभिनित ‘हान्दे’ शिर्षकको म्युजिक भिडियोको एउटा अंशलाई छाँटकाँट गरेर भ्रामक दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
काठमाडौँ महानगरपालिकाका प्रमुख बालेन शाहसँग सम्बन्धित केही तस्बिरहरु सामाजिक संजालमा फैलिरहेका छन् । साथै काठमाडौँमा सुर्तीजन्य पदार्थ बिक्री तथा प्रयोग बन्द गराएपछि मेयर बालेन शाहले भक्तपुर र पोखरा पुगेर धुम्रपान गरेको दाबी गरिएको छ ।
Namaste Bhaktapur नामक फेसबुक पेजमा मेयर बालेन शाहले धुम्रपान गरिरहेको दृश्य देखिने तस्बिर पोस्ट गरिएको छ । तस्बिरसँगै पोस्टको क्याप्सनमा लेखिएको छ- ‘काठमाडौंमा चुरोट, खैनी बन्द गराएपछि आफु तलतल मेट्न भक्तपुर आएर चुरोट तान्दै हाम्रा मेयर साहेब !’
दुई दिनअघि पोस्ट गरिएको दाबीसहितको तस्बिरमा करिब एक हजार फेसबुक प्रयोगकर्ताले लाइक गरिसकेका छन् । यही अवधिमा ५० भन्दा धेरै प्रतिक्रिया दिइएको दाबीसहितको पोस्टलाई करिब ४० फेसबुक प्रयोगकर्ताले सेयर गरिसकेका छन् ।दाबीसहितका तस्बिरहरु सामाजिक संजालमा द्रुत गतिमा फैलिरहेको यस तथ्यांकले प्रष्ट पार्छ ।
त्यसैगरी Khadga Sherma Limbu नामक फेसबुक आइडीमा पनि त्यस्तै तस्बिर पोस्ट गरिएको छ । तस्बिरसँगै क्याप्सनमा बालेन शाहले काठमाडौँमा सुर्ती, चुरोट प्रतिबन्ध गरी पोखरामा पुगेर चुराेट तानेको दाबी गरिएको छ । क्याप्सनमा लेखिएको छ- ‘काठमाडौँमा चुरोट सुर्ती ब्यान गरेर आफैँ पोखरामा गएर चुरोट तान्दै मेयर बालेन शाह ।’
माथि उल्लेखित दुबै पोस्टमा काठमाडौँ महानगरपालिकाका मेयर बालेन शाहले धुम्रपान गरिरहेको दृश्य देखिने एउटा तस्बिर राखिएको छ । तर, मेयर बालेन शाह पोखरा र भक्तपुर शहर पुगेको दाबी गर्ने यी छुट्टाछुट्टै पोस्टमा बालेनले धुम्रपान गरिरहेको एउटै तस्बिर जोडिएको छ ।
फरक-फरक फेसबुक पोस्ट र अलग अलग दाबी तर एउटै तस्बिर । उक्त तस्बिरको वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले याे तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
२७ मंसिर (२०८०) देखि काठमाडौँ महानगरपालिकाले आफ्नो प्रशासनिक क्षेत्रभित्र सुर्तीजन्य पदार्थ बिक्री, प्रयोग र कारोबारमा प्रतिबन्ध लगायो । मेयर बालेन शाहको अगुवाईमा काठमाडौँ महानगरले ३२ वटै वडामा सुर्तीजन्य पदार्थको बिक्रीमा पूर्ण निषेध गर्यो । साथै बिक्री वितरण गरेको पाइए नगर प्रहरीमार्फत् हस्तक्षेप र जफत गरी कारबाही गर्ने सूचना महानगरले जारी गरेको थियो ।
सुर्तीजन्य पदार्थ बिक्री वितरणमा रोक लगाउने महानगरको निर्णयविरुद्ध श्रीराम टोवागो उद्योगले उच्च अदालत पाटनमा मुद्दा दायर गर्यो । त्यस्तै २९ मंसिर (२०८०) मा उच्च अदालत पाटनले महानगरपालिकाको निर्णय कार्यान्वयन नगर्न आदेश दियो । न्यायाधीश जनक पाण्डे र ब्रजेश प्याकुरेलको इजलासले मुद्दाको अन्तिम टुंगो नलगेसम्म निर्णय कार्यान्वयन नगर्न आदेश गरेको हो ।
घटनाक्रमको यही सन्दर्भमा एउटा तस्बिरसँगै मेयर बालेन शाहले पोखरा र भक्तपुर पुगेर ध्रुमपान गरेको छुट्टाछुट्टै दाबीसहितका पोस्ट सामाजिक संजाल फेसबुकमा फेला परेका छन् । प्रस्तुत दाबीको जाँचका क्रममा सबैभन्दा पहिले हामीले तस्बिरको वास्तविकता पत्ता लगाउने कोशिस गर्यौँ ।
सुरुमा बालेन शाहले धुम्रपान गरिरहेको तस्बिर अभिनयको अंश हुनसक्ने अनुमान हामीले गर्यौँ । यही क्रममा ‘Balen Shah Song’ लगायतका वाक्यांशलाई युट्युबमा सर्च गर्यौँ । सर्चको नतिजास्वरुप हामीले PGGH Music नामक युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको र्याप म्युजिक भिडियो फेला पर्यो ।
एक वर्षअघि अर्थात् २ फेब्रुअरी २०२२ मा पोस्ट गरिएको उक्त म्युजिक भिडियोमा मेयर बालेन शाहले अभिनय गरेका छन् । ‘हान्दे’ शिर्षकको उक्त म्युजिक भिडियोमा बालेन शाह अतरंगी भूमिकामा देखिएका छन् । सोही म्युजिक भिडियोको एउटा अंशमा बालेन शाहको भूमिकाले धुम्रपान गरेको दृश्य देख्न सकिन्छ ।
म्युजिक भिडियोका लागि गरिएको अभिनयको दृश्यलाई वास्तविक जीवनसँग जोडिएको पाइयो । काठमाडौँमा सुर्तीजन्य पदार्थ बिक्री तथा प्रयोगमा प्रतिबन्ध गर्ने निर्णय, म्युजिक भिडियोको अंश तथा मेयर बालेन शाहले भक्तपुर र पोखरा पुगेर धुम्रपान गरेको दाबी एक आपससमा मेल खाँदैनन् ।
निष्कर्ष
काठमाडौँ महानगरका मेयर बालेन शाहले भक्तपुर र पोखरा पुगेर धुम्रपान गरेको दाबी भ्रामक छ । बालेन शाह अभिनित ‘हान्दे’ शिर्षकको म्युजिक भिडियोको एउटा अंशलाई छाँटकाँट गरेर भ्रामक दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
समाचार, setopati
समाचार, deshsanchar
म्युजिक भिडियो, PGGH Music
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
