Fact Check: के जन्डिस उपचारमा केराको पातबाट बनाइएको घरेलु विधि उपयुक्त छ ? 

दाबी: सुकेको केराको पातलाई खरानी बनाएर, त्यसको लेपन रोगीको शरीरमा लगाएर पखाल्दा जन्डिस पखालिने दाबी ।
तथ्य: जन्डिसका लक्षण देखिएपछि यसको मूल कारण पहिचान गर्नुपर्छ र यसलाई चिकित्सकीय रूपमा उपचार गर्नुपर्छ । जन्डिस त्यस्तो चीज होइन जुन पेस्टले ‘सधैंको लागि निको’ हुन सक्छ ।

जन्डिस रोगसँग सम्बन्धित एउटा भिडियो सामाजिक संजालमा संजालमा फैलिरहेको छ । उक्त भिडियोमा सुकेको केराको पातलाई खरानी बनाएर, त्यसको लेपन रोगीको शरीरमा लगाएर पखाल्दा जन्डिस पखालिने दाबी गरिएको छ ।

Durga Prasad Poudel नामक फेसबुक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा एकजना व्यक्तिलाई देख्न सकिन्छ । ती व्यक्तिले सुकेको केराको पातलाई खरानी बनाएर, त्यसको लेपन रोगीको शरीरमा लगाएर जन्डिस पखाल्ने भन्दै घरेलु विधि सिकाइरहेका छन् । 

जन्डिस उपचारमा उक्त घरेलु विधि उपयुक्त छ त? हामीले वास्तविकता पत्ता लगाउन तथ्यजाँच गर्यौं र दाबी गलत भएको पायौँ ।

तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण

जन्डिस भनेको फोहोर वा पसिना जस्तै छालाको सतहमा बस्ने समस्या होइन । बिलिरुबिनको निर्माणबाट हुने गहिरो आन्तरिक लक्षण हो, जो रातो रक्त कोषहरू बिग्रँदा उत्पादन हुने पहेँलो रंगद्रव्य हो । जन्डिस रोगलाई कुनैपनि खरानीको प्रयोगले छालाबाट निकाल्न सकिन्छ भन्ने दाबी चिकित्सकीयरूपमा असम्भव छ । 

स्वस्थ शरीरमा, कलेजोले बिलिरुबिनलाई फिल्टर गर्छ, अनि पिसाब र दिसामार्फत् निस्कासन गर्छ । जब कलेजो सुन्निन्छ, यो क्षतिग्रस्त हुन्छ वा राम्रोसँग काम गर्दैन । त्यसपछि बिलिरुबिन रगतमा जम्मा हुन्छ । यसले छाला र आँखा पहेँलो देखिन्छ । तर, यो पहेँलो रंगद्रव्य छालामा होइन, रक्तप्रवाहमा हुन्छ । छालामा कुनै पनि तत्वलाई रगड्दा, चाहे त्यो जडीबुटी, घरेलु वा पवित्र बोट किन नहोस्, रगतबाट बिलिरुबिन हट्दैन । 

खरानीको पेस्ट पखालेपछि जन्डिसको पहेँलो रङ निस्किन्छ भन्नु केवल दृश्य भ्रम हो । केराको पातको खरानीलाई पानीमा मिसाएर छालामा रगड्दा, यसले अस्थायी दाग छोड्न सक्छ। खरानीले छालाबाट तेल, पसिना र धुलो सोस्न सक्छ, यसले प्रकाश वा वरपरको वातावरणको आधारमा पानीलाई धमिलो, गाढा वा थोरै पहेँलो देखाउन सक्छ । मानिसहरूले यो रङलाई ‘जन्डिस निस्किरहेको’ भनेर गलत व्याख्या गरेको देखिन्छ । 

त्यस्तै आयुर्वेद जस्ता परम्परागत भारतीय प्रणालीहरूले यो उपचारलाई कुनै मान्यता दिएको छैन । केराका पातहरू आयुर्वेद र लोक अभ्यासहरूमा खाना बेर्न, घाउहरू ढाक्न वा ज्वरोलाई शीतल पार्न प्रयोग गरिन्छ । तर जन्डिस उपचारका लागि होइन।

अर्कोतर्फ कुनै पनि पात जलाउँदा कार्बनयुक्त खरानी उत्पादन हुन्छ, जसले छालालाई जलन दिन सक्छ वा एलर्जी प्रतिक्रियाहरू पनि निम्त्याउन सक्छ, विशेष गरी बच्चाहरू वा वृद्ध व्यक्तिहरूमा । यदि सास फेर्दा, जलेको पातबाट निस्कने धुवाँले फोक्सोलाई पनि हानि पुर्‍याउन सक्छ । नवजात शिशुहरूमा, उपचार नगरिएको जन्डिसले मस्तिष्कमा क्षति पनि पुर्‍याउन सक्छ (कर्निकटेरस भनिने अवस्था) । वयस्कहरूमा, ढिलो उपचारले कलेजो फेल हुन सक्छ वा मृत्यु पनि हुन सक्छ ।

जन्डिसका लक्षण देखिएपछि यसको मूल कारण पहिचान गर्नुपर्छ र यसलाई चिकित्सकीय रूपमा उपचार गर्नुपर्छ । जन्डिस त्यस्तो चीज होइन जुन पेस्टले ‘सधैंको लागि निको’ हुन सक्छ । यसको उपचार गर्ने एक मात्र तरिका भनेको अन्तर्निहित कारण पत्ता लगाउनु र व्यवस्थापन गर्नु हो ।

निष्कर्ष

केराको पातको खरानीले जन्डिस निको पार्दैन । यसले बिलिरुबिन निकाल्दैन । साथै यसले भविष्यमा हुने रोगबाट स्थायी सुरक्षा प्रदान गर्दैन । यदि कसैलाई जन्डिस भएको छ भने पहेँलो आँखा, थकान, गाढा पिसाब वा फिक्का दिसा जस्ता लक्षणहरू देखिनसक्छन् । तुरुन्तै चिकित्सा सहायताबाट जन्डिसलाई व्यवस्थापन गर्न सकिन्छ । कलेजो निको हुन सक्छ ।

नतिजा: गलत

हाम्रा स्रोतहरू

रिसर्च लेख, ijcrt.org
रिसर्च लेख, ncbi.nlm.nih.gov
रिसर्च लेख, nhs.uk

(This article is published in collaboration with THIP Media)