Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: अवैध आप्रवासीलाई अमेरिकाबाट सामूहिक निष्कासन गर्न ट्रम्प दृढ र रहेको र २०१६ पछि डीभी परेर अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने दाबी ।
तथ्य: ट्रम्पले अवैध आप्रवासीलाई सामूहिक निष्कासन गर्ने चुनावी वाचालाई कार्यान्वयन गर्ने बताएका छन् तर डीभी परेर अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने दाबीलाई प्रमाणित गर्ने कुनैपनि तथ्य सामग्री फेला परेनन् ।
अमेरिकाका नवनिर्वाचित राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको तस्बिर जोडिएको एउटा सामग्री सामाजिक संजालमा फैलिरहेको छ । उक्त सामग्रीमा अवैध आप्रवासीलाई अमेरिकाबाट सामूहिक निष्कासन गर्न ट्रम्प दृढ र रहेको र २०१६ पछि डीभी परेर अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने दाबी गरिएको छ ।
Deepaknepal25 नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको तस्बिर जोडिएको छ । उक्त तस्बिरको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘नेपालीहरुका लागि दु:खद् खबर, अहिले डीभी भरेका र २०१६ पछि डीभी परी अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने भएका छन् । अमेरिकाबाट १ करोड १० लाख अवैध आप्रवासीलाई सामुहिक निस्कासन गर्ने ट्रम्पको दृढता ।’
त्यसैगरी भिडियोमा एउटा समाचार शैलीको आजाव पनि सुन्न सकिन्छ । उक्त आवाजमा भनिएको छ- ‘अमेरिकाबाट एक करोड १० लाख अवैध आप्रवासीलाई सामूहिक निष्कासन गरेरै छाड्ने ट्रम्पको दृढता / आप्रवासी निकाल्न सवा खर्ब डलर खर्च लाग्ने अनुमान ।’
दाबीसहितको सामग्रीलाई २५ हजारभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । त्यस्तै ८ सयभन्दा बढी प्रतिक्रिया आएको सामग्रीलाई करिब ५ हजार बन्दा बढी पटक सेयर गरिएको छ । यस तथ्यांकले दाबीसहितको सामग्री द्रुत गतिमा फैलिरहेको प्रष्ट छ ।
के २०१६ पछि डीभी परी अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने भएका हुन् त? दाबीको वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
डोनाल्ड ट्रम्पको तस्बिर जोडिएको सामग्रीमा फरक-फरक दाबी जोडिएको छ । उक्त भिडियोमा एउटा अडियो पनि जोडिएको छ, जसमा ट्रम्पको अमेरिकाबाट एक करोड १० लाख अवैध आप्रवासीलाई सामूहिक निष्कासन गरेरै छाड्ने दृढता देखाएको दाबी गरिएको छ । अर्कोतर्फ २०१६ पछि डीभी परेर अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने दाबीसमेत गरिएको छ ।
जाँचका क्रममा सबैभन्दा पहिले हामीले प्रस्तुत दाबीलाई एक-एक गर्दै गुगलमा सर्च गर्यौँ । जाँचको नतिजास्वरुप कान्तिपुर टीभीमा प्रकाशित एउटा समाचार बुलेटिन फेला पर्यो । २३ कार्तिक २०८१ मा प्रकाशित उक्त बुलेटिनमा ट्रम्पले अमेरिकाबाट एक करोड १० लाख अवैध आप्रवासीलाई सामूहिक निष्कासन गरेरै छाड्ने दृढता देखाएको जानकारीसमेत उल्लेख छ ।
सोही समाचारसहितको भिडियो बुलेटिन Kantipur TV HD युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको छ । उक्त बुलेटिनको एउटा अडियो अंशलाई दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको पाइयो ।
अमेरिकाको राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएसँगै डोनाल्ड ट्रम्पले अवैध आप्रवासीलाई सामूहिक निष्कासन गर्ने चुनावी वाचालाई कार्यान्वयन गर्ने बताएका थिए । आप्रवासीलाई निस्कासन गर्ने अभियानमा खर्चको कुनै प्रवाह नगर्नेसमेत उनले प्रष्ट पारेका हुन् ।
राष्ट्रपतिमा निर्वाचित भएसँगै NBC News लाई ट्रम्पले अन्तर्वार्ता दिएका थिए । ८ नोभेम्बर २०२४ मा प्रकाशित NBC News को समाचारमा लेखिएको छ- ‘एनबीसी न्यूजसँगको एक विशेष अन्तर्वार्तामा ट्रम्पले खर्चको पर्वाह नगरी अमेरिकी इतिहासमा अवैध आप्रवासीहरूको सबैभन्दा ठूलो संख्या निर्वासन गर्ने आफ्नो अभियान र वाचाको बारेमा कुरा गरे ।’
त्यस्तै दाबीसहितको सामग्रीमा २०१६ पछि डीभी परेर अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने बताइएको छ । तर, यो दाबीलाई प्रमाणित गर्ने कुनै तथ्य-प्रमाण फेला परेनन् ।
डाइभर्सिटी भिसा अमेरिकाले संचालन गरेको एउटा कार्यक्रम हो । डाइभर्सिटी भिसा चिट्ठा अन्तर्गतअमेरिकाले हरेक वर्ष विभिन्न देशका नागरिकलाई वैध रुपमा आफ्नो मुलुकमा भित्र्याउने गर्छ । हरेक वर्ष नेपालीसहित विश्वका विभिन्न मुलुकका नागरिक डाइभर्सिटी भिसामार्फत् अमेरिका पुग्ने गरेका छन् ।
अमेरिकाले डीभी चिठ्ठालाई बन्द गरिसकेको छैन । अर्कोतर्फ पछिल्लो डीभी चिठ्ठाको लागि नेपालमा दर्ता खुलिसकेको छ । यही सन्दर्भमा २०१६ पछि डीभी परेर अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने भन्ने दाबी भ्रामक छ ।
निष्कर्ष
अमेरिकाका नवनिर्वाचित राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पसँग जोड्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको सामग्री आशिंक रुपमा गलत छ । ट्रम्पले अवैध आप्रवासीलाई सामूहिक निष्कासन गर्ने चुनावी वाचालाई कार्यान्वयन गर्ने बताएका छन् तर डीभी परेर अमेरिका बस्दै आएका सबै नेपाली फिर्ता हुने दाबीलाई प्रमाणित गर्ने कुनैपनि तथ्य सामग्री फेला परेनन् ।
नतिजा : आंशिक गलत
हाम्रा स्रोतहरू
समाचार, NBC News
भिडियो, Kantipur TV HD
समाचार, kantipurtv.com
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे तथ्यजाँच, अनुसन्धान वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई [email protected] मा इमेल गर्नुसक्नुहुनेछ अथवा हामीलाई 9999499044 नम्बरमा ह्वाट्सएप गर्नुहोस् । हामीलाई सम्पर्क गर्न तपाईं सम्पर्क पेजमा गएरसमेत फारम भर्न सक्नुहुनेछ ।
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
