Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: गगन थापा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई भेट्न गएको र थापाले पूर्वराजा शाहको खुट्टा ढोगेको सन्देश दिन खोजिएको छ ।
तथ्य: तस्बिरमा देखिएका व्यक्ति गगन थापा नै हुन् भन्ने दाबी कुनैपनि तथ्य प्रमाणबाट पुष्टि हुन सकेन । वडादशैँ २०७५ को सन्दर्भमा खिचिएको तस्बिरलाई भ्रामक दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह र नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापासँग जोडिएको पोस्ट सामाजिक संजालमा फेला परेको छ । उक्त पोस्टमा गगन थापा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई भेट्न गएको र थापाले पूर्वराजा शाहको खुट्टा ढोगेको सन्देश दिन खोजिएको छ ।
Gyanendrakafle नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा एउटा तस्बिर जोडिएको छ । उक्त तस्बिरमा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई देख्न सकिन्छ । साथै एक व्यक्तिले ज्ञानेन्द्र शाहको खुट्टा ढोगेका छन् । सोही भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘गगन कुमार थापाले राजालाई भेट्न जाँदा ।’
प्रस्तुत दाबीसहितको सामग्रीको वास्तविकता सत्य हो त ? के तस्बिरमा देखिएका व्यक्ति नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापा हुन् ? तस्बिरको वास्तविक सन्दर्भ पत्ता लगाउन हामीले यो तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापा राजतन्त्र र पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाह विरोधी नेताका रुपमा परिचित छन् । यही सन्दर्भमा गगन थापाले जनतालाई दास बनाएर शासन गर्ने राजा अहिलेको आवश्यकता नभएको अभिव्यक्ति दिएका छन् ।
मंसिर (२०८०) ९ गते गुल्मीमा आयोजित नेपाली कांग्रेसको जिल्ला सम्मेलनलाई सम्बोधन गर्दै गगन थापाले भनेका थिए– ‘राजा ल्याउने बेमौसमी ढोल पिट्न खोजिएको छ, राजा फालिएको राजाकै व्यवहारका कारण हो । पछाडि फर्कनु मूर्खता हुन्छ ।’
यही सन्दर्भमा माथि उल्लेखित दाबीसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको छ । उक्त पोस्टमा गगन थापा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई भेट्न गएको र थापाले पूर्वराजा शाहको खुट्टा ढोगेको सन्देश दिन खोजिएको छ ।
जाँचका क्रममा सबैभन्दा पहिले तस्बिरको मूल सन्दर्भ पत्ता लगाउने कोशिस गर्यौँ । जसका लागि हामीले दाबीसहितको भिडियोमा जोडिएको तस्बिरलाई गुगल लेन्समा सर्च गर्यौँ । सर्चको नतिजास्वरुप केही मिल्दा तस्बिर फेला परेका छन् ।
Spotlightnepal नामक संचार माध्यमले एउटा तस्बिरसँगै समाचार पोस्ट गरेको छ । १९ अक्टोबर २०१८ मा पोस्ट गरिएको उक्त समाचारमा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रले सर्वसाधारणलाई टीका लगाएको जानकारी दिइएको छ । यस समाचारसँगै पोस्ट गरिएको तस्बिर र माथि उल्लेखित दाबीसहितको तस्बिर एउटै सन्दर्भको जस्तो देखिन्छ ।
साथै गुगल लेन्समा सर्च गर्दा दाबीसहितको तस्बिरसँग मिल्दाजुल्दा अन्य स्रोत पनि फेला परेका छन् । Twitter :NoNext_Question, Facebook : shrestha मा पोस्ट गरिएका तस्बिर र माथि उल्लेखि दाबीसहितको सामाग्रीमा जोडिएको तस्बिरमा केही महत्वपूर्ण मिल्दाजुल्दा चिन्हहरु छन् ।
फेला परेका तथ्यबाट के प्रष्ट हुन्छ भने वडादशैँ २०२५ को अवसरमा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहले सर्वसाधारणलाई टीका लगाइदिएका थिए र सोही सन्दर्भको एउटा तस्बिर दाबीसहितको सामग्रीमा देख्न सकिन्छ । यसलाई थप पुष्टि गर्न हामीले युट्युबमा ‘Dashain Tika 2018’ ‘Nirmal Niwas’ ‘Gyanendra shah’ लगायतका वाक्यांश सर्च गर्यौँ ।
जाँचको नतिजास्वरुप Everest Nepal नामक युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको एउटा भिडियो फेला पर्यो । १९ अम्टोबर २०१८ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियोको शीर्षक राखिएको छ- ‘पूर्व राजाद्वारा सर्वसाधारणलाई टीका, हजारौंको भीड ।’
पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहले दशैँमा टीका लगाइदिने परम्परालाई अगाडि बढाउँदै वडादशैँ २०७५ को अवसरमा सर्वसाधारणलाई टीका लगाइदिएका थिए । सोही सन्दर्भको एउटा तस्बिरलाई कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापासँग जोडिएको छ । तर, तस्बिरमा देखिएका व्यक्ति गगन थापा नै हुन् भन्ने दाबी कुनैपनि तथ्य प्रमाणबाट पुष्टि हुन सकेन ।
वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले प्रतिनिधि सभा सदस्यसमेत रहेका गगन थापाको सचिवालयमा सम्पर्क गर्यौँ । सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको दाबी भ्रामक रहेको र गगन थापा कुनैपनि दशैँमा पूर्वराजालाई भेट्न नगएको थापाको सचिवालयले न्युजचेकरलाई दियो ।
निष्कर्ष
गगन थापा पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहलाई भेट्न गएको र थापाले पूर्वराजा शाहको खुट्टा ढोगेको सन्देश दिन खोजिएको पोस्ट भ्रामक छ । तस्बिरमा देखिएका व्यक्ति गगन थापा नै हुन् भन्ने दाबी कुनैपनि तथ्य प्रमाणबाट पुष्टि हुन सकेन । वडादशैँ २०७५ को सन्दर्भमा खिचिएको तस्बिरलाई भ्रामक दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
भिडियो, Everest Nepal
समाचार, onlinekhabar
समाचार, nagariknews
तस्बिर, Spotlightnepal
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
