Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
स्थानीय तह निर्वाचन २०७९ सम्पन्न भइसकेको छ । विभिन्न दलका शीर्ष नेताले तोकिएको मतदान केन्द्रमा पुगेर मतदान गरेका छन् । शीर्ष नेताहरूले गरेको मतदानको फोटो-भिडियोसमेत सार्वजनिक गरिएको छ । यही क्रममा प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष तथा पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले मतदान गरेको दृश्यसमेत संचार माध्यमले सार्वजनिक गरे ।
पछिल्लो समय केपी शर्मा ओलीले मतदान गरेको दृश्य सामाजिक फैलिरहेको छ । official_baskar नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा केपी शर्मा ओलीले मतदान गरिरहेको दृश्य देखिएको छ । उक्त भिडियोमा ओलीले मतपेटिकामा मतपत्र खसाल्दै गर्दा अर्को हातले कोटको खल्तीमा केही राखेजस्तो देखिन्छ । उक्त सामग्रीमा केपी शर्मा ओलीले एउटा मतपत्र खल्तीमा लुकाएको दाबी गरिएको छ ।
टिकटकमा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ,‘ओलीले एउटा मत गोजिमा एउटा मत मतपेटिकामा मतदान गर्नुभयो ।’ तर, न्युजचेकरको तथ्यजाँचबाट यो दाबी असत्य र भ्रामक रहेको पुष्टि हुन्छ ।
तीन दिनअघि पोस्ट गरिएको उक्त सामग्रीको फैलावट द्रुत देखिन्छ । दाबीसहितको उक्त भिडियोमा ७ हजार ८ सयभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् भने १५५ प्रयोगकर्ताले भिडियोलाई सेयर गरिसकेको देखिन्छ । त्यस्तै उक्त दाबीसहितको सामग्रीबाट चारवटा टिकटक भिडियो पुन:निर्माणसमेत गरिएको देखिन्छ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
स्थानीय तह निर्वाचन २०७९ को मतगणना जारी छ । केपी शर्मा ओलीले मतदान गरेको दृश्य र दाबीसहितको भिडियो मतदानकै दिन टिकटकमा पोस्ट भएको भएपनि उक्त भिडियो सामाजिक संजालमा फैलिनेक्रम जारी छ । अर्कोतर्फ मतगणना जारी नै रहेका बेला केपी शर्मा ओली नेतृत्वको नेकपा (एमाले)ले मतदान र मतगणनामा धाँधली भएको प्रष्टोक्ति दिएको छ ।
मतदान भएको पर्सीपल्ट एमाले महासचिव शंकर पोखरेलले विज्ञप्ति जारी गर्दै सत्ता गठबन्धनले मतदान र मतगणनाको क्रममा योजनाबद्ध धाँधली गरेको आरोप लगाएका छन् । यही समयमा केपी शर्मा ओलीले दुईवटा मतपत्र बोकेको शंज्ञा दिने दाबीसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा फैलिएको छ ।
प्रस्तुत दाबीमाथि जाँच गर्दा सबैभन्दा पहिले केपी शर्मा ओलीले गोजीमा राखेको चिज के हो भन्ने प्रश्नको जवाफ पत्ता लगाउनुपर्छ । यसका लागि केपी शर्मा ओलीले गरेको मतदानको मूल भिडियो खोज्नुपर्ने देखियो । ओलीले स्थानीय तह निर्वाचनमा भक्तपुर नगरपालिका–२ बालकोटस्थित महेन्द्र शान्ति माविको मतदान केन्द्रमा गएर मतदान गरेका थिए ।
केपी शर्मा ओलीले मतदान गरेको मूल भिडियो पत्ता लगाउँन हामीले युट्युब लगायतमा ‘केपी शर्मा ओली मतदान’ ‘स्थानीय तह निर्माचन’ लगायतका किवर्ड सर्च गर्यौँ । परिणामस्वरुप हामीले मतदानकै दिन Galaxy 4K पोस्ट गरिएको भिडियो भेट्टायौँ ।
मूल भिडियो सरसर्ती हेर्दा नै प्रष्ट हुन्छ केपी शर्मा ओलीले गोजीमा राखेको चिज मतपत्र होइन, मास्क हो । यो तथ्यबाट के पुष्टि हुन्छ भने ओलीले मतदान गरिरहेको भिडियोलाई छाँटकाट गरेर टिकटकमा राखिएको छ र उक्त भिडियो अपूर्ण भएकाले भ्रामक बनेको छ ।
निष्कर्ष :
दाबीसहितको प्रस्तुत टिकटक भिडियो असत्य छ । केपी शर्मा ओलीले मतदान गर्दा एउटा मतपत्र गोजीमा लुकाएका होइनन्, उनले आफूले प्रयोग गरिरहेको मास्क झिकेर गोजीमा राखेका हुन् ।
नतिजा : असत्य\भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू :
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: [email protected]
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
