Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
पूर्वप्रधानमन्त्री तथा प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग सम्बन्धित एउटा सामाजिक संजालमा भेटिएको छ । उक्त भिडियो सामग्रीमा पूर्वप्रधानमन्त्री ओलीको आँखाबाट आँशु झरेको बताइएको छ । ओली भावुक भएको दृश्यसँगै अमेरिकी मिलेनियम च्यालेन्ज कर्पोरेसन (एमसिसी)लाई पनि जोडिएको छ ।
#RonaldoCR7 नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट भएको उक्त भिडियोमा एमसिसी पाए गरिएका कारण पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको आँखाभरी आँशु भरिएको दाबी गरिएको छ । प्रस्तुत दाबी भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ,‘कांग्रेस नेता शेरबहादुर देउवा, गगन थापा लगायत अन्य कार्यकर्ताले एमसिसी पास गरेपछि पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीज्यूको आँखाभरी आँशु भएको छ ।’
एमसिसी पास भएकै कारण केपी शर्मा ओलीले आँशु झारेको दाबी गर्ने यो सामग्री ६ दिनअघि टिकटकमा पोस्ट गरिएको थियो । पोस्ट भएको ६ दिनमै उक्त भिडियोमाथि करिब १६ हजार टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट रिसकेका छन् भने करिब ६ सय प्रयोगकर्ताले भिडियोमा कमेन्ट गरेको देखिन्छ । त्यस्तै उक्त भिडियोलाई सेयर गर्ने टिकटक प्रयोगकर्ताको संख्या १ सय २६ रहेको छ ।
नेपाल पछिल्लो समय स्थानीय तह निर्वाचनमा जुटेको छ । निर्वाचनको समयमा राजनीतिक दल र राजनीतिक नेताहरूसँग सम्बन्धित हरेक सामग्री अर्थपूर्ण हुन्छन् । सामाजिक संजालमा फैलाइएका यस्ता सामग्री भ्रामक भए त्यसले आम मतदातालाई पनि प्रभावित पार्ने गर्दछ । सोही कारण न्युजचेकरले प्रस्तुत दाबीमाथि तथ्यजाँच गरेको छ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
भिडियोमा पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले आँशु पुछेको दृश्य देखिन्छ । यही दृश्यलाई आधार बनाउँदै थमनेलमा एमसिसी भए गरिएको कारण ओली रोएको दाबी गरिएको छ । उक्त दाबीको जाँच गर्ने क्रममा सबैभन्दा पहिले भिडियो अहिलेको हो भन्ने तथ्य पत्ता लगाउनुपर्ने देखियो । यसका लागि हामीले भिडियोको मूल स्रोत पत्ता लगाउन तिर लाग्यौँ ।
हामीले ‘केपी शर्मा ओली रोए’, ‘केपी शर्मा ओली भावुक’ लगायतका वाक्यांश विभिन्न सामाजिक संजालमा सर्च गर्यौँ । फलस्वरुप हामीले युट्युबमा मूल भिडियो फेला पार्यौँ । Canada Nepal नामक युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियो नै पछिल्लो समय टिकटकमा पोस्ट गरिएको पाइयो । ५ फेब्रअरी २०२१ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियोको हेडलाइन राखिएको छ,‘बोल्दा बोल्दै रोए केपी ओली, लाखौँ जनताको साथ देखेर भावुक भएका ओली हात हाल्लाउदै हिन्दूराज्यबारे’ ।
मूल भिडियो जाँच गरेपछि केपी शर्मा ओली भाबुक भएको भनिएको उक्त कार्यक्रमबारे थप जानकारी खोज्नतिर लाग्यौँ । २०७७ माघमा राजधानीमा आयोजित एक कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्ने क्रममा तत्कालीन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको आँखामा आँशु आएको रहेछ । आँशु आएको सन्दर्भमा त्यो बेला संचार माध्यमले समाचार नै तयार पारेको देखिन्छ । अनलाइनखबरका अनुसार नारायणहिटी अगाडि आयोजना गरिएको आमसभालाई सम्बोधन गर्दैगर्दा केपी ओलीले मञ्चबाटै आँशु पुछेका थिए ।
अनलाइनखबरले उक्त प्रशंगबारे तयार पारेको सामग्री :
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली कठोर एवं दह्रो मुटु भएका राजनीतिज्ञ मानिन्छन् । तर, शुक्रबार नारायणहिटी अगाडि आयोजना गरिएको आमसभामा बोल्दै गर्दा ओलीले मञ्चबाटै आँशु पुछे । प्रधानमन्त्रीका प्रेस सल्लाकार सूर्य थापाका अनुसार जनसागर देखेर भावुक बनेपछि प्रधानमन्त्रीले आँशु खसालेका हुन् । तर, स्वयं ओलीले चाहिँ ‘चिसोले गर्दा आँशु आएको’ बताएका छन् । प्रधानमन्त्रीले भाषण गर्दैगर्दा उनको समर्थनमा सहभागीहरुले केहीबेर हुटिङ गरेका थिए । हुटिङलाई हात हल्लाएर समर्थन जनाएका प्रधानमन्त्रीले पानी पिए । त्यसपछि कालो चश्मा खोलेर आँशु पुछे । प्रधानमन्त्री ओलीले चिसोका कारण आँशु आएको बताएका छन् । आँशु पुछ्नुअघि उनले माइकबाट सुनिने गरी भनेका थिए, ‘चिसोले आँखामा नि आँशु आयो ।’ तर प्रधानमन्त्रीकै प्रेस सल्लाहकार थापाले टि्वटरमा लेखेका छन्, ‘नारायणहिटी संग्रहालय गेट अगाडिको जनसागर । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले जनताको साथमा भावुक बन्दै आँसु नै खसाल्नुभयो । जनता साथमा भएपछि कोही दुष्टहरूको पनि केही चल्दैन । चेतना भया !’
प्रस्तुत तथ्यबाट के प्रष्ट हुन्छ भने एमसिसी पास भएका कारण पूर्वप्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको आँखामा आँशु आएको थिएन । ओली प्रधानमन्त्री नै रहेका बेला आयोजित आम सभालाई सम्बोधन गर्ने क्रममा उनको आँखामा आशु आएको थियो । पुनश्च: केपी शर्मा ओलीले उक्त आमसभालाई सम्बोधन गरिरहँदा एमसिसी पास भएको थिएन ।
केपी शर्मा ओलीले २०७७ माघमा आयोजित कार्यक्रममा आँशु झारेका थिए तर त्यसको एक वर्षपछि २०७८ फागुनमा एमसिसी पास भएको थियो । प्रस्तुत तथ्यबाट के प्रष्ट हुन्छ भने केपी शर्मा ओलीको आँशु झर्नु र एमसिसी पास हुनुसँग कुनै सम्बन्ध छैन । त्यसैले भिडियोमा एमसिसी पास गरिएको कारण केपी शर्मा ओलीले आँशु झारेको भन्ने दाबी भ्रामक छ ।
निष्कर्ष :
सामाजिक संजाल टिकटकमा पोस्ट गरिएको सामग्रीमा दाबी गरिएजस्तो केपी शर्मा ओलीले एमसिसी पास भएपछि आँशु झारेका होइनन् । ओलीको आँखाबाट आँशु झर्नु र एमसिसी पास हुनु फरक-फरक सन्दर्भका घटनाक्रम हुन् । यही तथ्यका आधारमा प्रस्तुत भिडियोलाई भ्रामक मान्न सकिन्छ ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू :
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
