Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
निवर्तमान गृहमन्त्री रवि लामिछानेसँग सम्बन्धित केही सामग्रीहरू सामाजिक संजालमा फेला परेका छन् । ती सामग्रीहरूमा रवि लामिछानेको जित भएको दाबी गरिएको छ ।
मन थिएन मरी मेटी धन कमाउन नामक फेसबुक पेसमा पोस्ट गरिएको उक्त सामग्रीमा रवि लामिछाने र प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’काे तस्बिर देख्न सकिन्छ । उक्त तस्बिर मोशनको थमनेल र अडियोमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले उनलाई पुन: गृहमन्त्री बनाउने घोषणा गरेको, रवि लामिछानेले पद तथा गोपनियताको शपथसमेत खाएको दाबी गरिएको छ ।
तस्बिरको मोशनसहितको दृश्यको थमनेलमा रविको जित भएको दाबी गरिएको छ । थमनेलमा लेखिएको छ-,‘अन्तत: रविको जित भयो प्रचण्डले गरे भर्खरै उपप्रधानमन्त्रीमा, नियुक्त हुँदै देशैभर खुसीयाली, बधाई ओइरो ।’
मूल दाबी त यहाँ छ ! उक्त तस्बिर मोशनसँगै सुनिने अडियोमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले उनलाई पुन: गृहमन्त्री बनाउन बाध्य भएको दाबी गरिएको छ । अडियोमा भनिएको छ, ‘ओलीले जबरजस्ती गरेपछि प्रचण्डले अमिलो मुख लगाउँदै रवि लामिछानेलाई गृहमन्त्री बनाउन बाध्य हुनुभयो माओवादी नेता, रविलाई गृहमन्त्रीमा फर्काउने पक्षमा एमाले विपक्षमा माओवादी भएपनि अन्तत: प्रचण्डले गरे गृहमन्त्री बनाउने जिकिर ।’
govinda9 नामक टिकटक आइडीमा अर्को दाबी फेला परेको छ, जसले दाबीहरूको एउटा श्रृंखला नै बनाइदिन्छ । यो सामग्रीमा रवि लामिछाने नेपालकी राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डरीबाट पद तथा गोपनियताकाे शपथ लिइरहेको अवस्थामा देखिएका छन् ।
प्रस्तुत सामग्रीको थमनेलमा रवि लामिछानेले उपप्रधान तथा गृह मन्त्रालय सम्हालेको दाबी गरिएको छ । थमनेलमा लेखिएको छ- ‘रवि लामिछानेले उपप्रधान तथा गृहमन्त्री पदकाे शपथ लिनुभएको छ ।’
यी सबै सामग्रीहरूले द्रुत गतिमा दाैडिरहेको वर्तमान राजनीतिबारे दाबी गरेका छन् । हामीले प्रस्तुत दाबीहरू र वर्तमान राजनीतिक जानकारीलाई एकआपसमा खप्ट्याएर हेर्ने जमर्को गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
माथि हामीले केशहरुलाई बढ्दो घटनाक्रमा राखेर प्रस्तुत गर्यौँ । अब हामी अन्तिम दाबीबाट जाँचकाे सुरुवात गरेका छौँ । यस सामग्रीमा रवि लामिछानेले उपप्रधान तथा गृहमन्त्री पदकाे शपथ लिएको दाबी गरिएको छ र रवि लामिछानेले राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीबाट शपथ लिइरहेको भिडियो जोडिएको छ, जसमा शपथको आवाज पनि सुनिन्छ ।
भिडियोको माथिल्लोपट्टी नेपाल टेलिभिजन, नेपाल प्रेस र नयाँ पत्रिकाको लोगो देखिन्छ । एउटै भिडियोमा फरक-फरक लोगो देखिएपछि के प्रष्ट भो भने यो सरकारी तथा एजेन्सीले उपलब्ध गराएको लाइभ फुटेज हो ।
प्रस्तुत फुटेजलाई एकपटक हेरेपछि के प्रष्ट हुन्छ भने रवि लामिछानेले उपप्रधान तथा गृहमन्त्री पदकाे शपथ लिएको दाबीसहित वर्तमान समयमा पोस्ट गरिएको उक्त सामग्री भ्रामक छ । मुलुक राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले गृहमन्त्री पाउने कि नपाउने भन्ने बहसमा होमिएका बेला रवि लामिछानेले शपथग्रहण गरेको भिडियोसँगै दाबी पनि पेस गर्नुले यस सामग्रीलाई तल्लो कोटीमा राखिन्छ ।
रह्यो प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले रवि लामिछानेलाई गृहमन्त्री बनाउने घोषणा गरेको भन्ने दाबी । यस दाबीको तथ्यसत्य पछिल्लो सत्ता राजनीतिक घटनाक्रमले देखाउँछ । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई रवि लामिछानेले दैनिक जसो भेटिरहेका छन्, यस विषयमा लगातार समाचार पनि छापिइरहेका छन् । तर, दुबै पक्षको मत सार्वजनिक रुपमा एक दिनअघि पनि देखिएको थिएन ।
मंगलबारकाे भेटपछि अचानक भेट सफल भइनरहेको समाचार छापिए । प्रधानमन्त्रीले प्रचण्डले गृहमन्त्रीको जिम्मेवारी राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछानेलाई नदिने बताएको ती समाचारहरुमा जानकारी दिइएको छ । ekantipur मा छापिएको समाचारमा लेखिएको छ –
नागरिकताका कारण सांसद बन्ने योग्यता सर्वोच्चबाट गुमाएका लामिछानेले बारम्बार गैर सांसदका रूपमा आफूलाई गृहमन्त्री बनाउन भनेर दबाब दिने र सरकारको सहयात्री एमालेमार्फत् पनि दबाब दिन थालेपछि लामिछानेलाई अहिलेको अवस्थामा गृहमन्त्रालय आफूसँगै राख्ने निर्णयमा दाहाल पुगेका हुन् । दाहालले मंगलबार बसेको पार्टीको पदाधिकारी बैठकमा गृह मन्त्रालयमा नयाँ मन्त्री नियुक्त नगर्ने र लामिछानेलाई नदिने निर्णय सुनाएका थिए । पार्टी कार्यालय पेरिसडाँडामा बसेको बैठकपछि सचिव गणेश साहले भने, ‘अहिले रवि लामिछानेबारे जुन सर्वोच्च अदालतको निर्णय छ, त्यसको पूर्णपाठ पनि अझै नआइसकेको अवस्थामा छ । गृहमन्त्रालय अहिले प्रधानमन्त्रीले नै हेर्नुहुन्छ । रवि लामिछानेमाथि सर्वोच्चको निर्णयको पूर्णपाठ नआइसकेको अवस्था छ । उहाँ अहिले सांसद रहनुभएन । त्यसैले गैरसांसदलाई मन्त्री बनाउँदाखेरी अरूपनि गैरसांसदहरूको मन्त्री बन्ने इच्छा व्यक्त हुनसक्छ । त्यसैले उहाँहरूको पूूर्णपाठ नआउन्जेलसम्म गृह मन्त्रालय प्रधानमन्त्रीले आफैँ हेर्नुहुन्छ ।’
प्रस्तुत तथ्यले के पुष्टि गर्दछ भने रवि लामिछानेलाई गृहमन्त्री बनाउन प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ मन्जुर भएको र उनलाई पुन: गृहमन्त्री बनाउने घोषणाको दाबी भ्रामक छ । अर्कोतर्फ सोहि समाचारमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका प्रवक्ता मुकुल ढकालले गृह मन्त्रालय नदिएर सरकारमा पंगु बनाएर काम गर्न नदिने षडयन्त्र भएको हुनसक्ने विचार प्रस्तुत गरेका छन् ।
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ र रवि लामिछानेबीच टकरावको अवस्था पैदा भएको देखिन्छ । यही अवस्थामा प्रधानमन्त्रीले रविलाई गृहमन्त्रालय नदिने विचार बनाएकोसमेत बताइसकेका छन् । यसबाट के पुष्टि हुन्छ भने दाबी गरिएका सबै दाबी भ्रामक छन् ।
निष्कर्ष
प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले रवि लामिछानेलाई पुन: गृहमन्त्री बनाउने घोषणा गरेको, रवि लामिछानेले पद तथा गोपनियताको शपथसमेत खाएको र ।रवि लामिछानेको जित भएको दाबी भ्रामक छन् । सर्वोच्च अदालतको फैसलाले सांसद पद गुमाएका रवि लामिछानेले ठूलो हार व्यहोरेका छन् ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
