Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: चितवनस्थित नारायणी नदिमा पानीबाटै उड्न सक्ने हवाइजहाज ल्याइएको छ ।
तथ्य: चितवनस्थित नारायणी नदिमा पानीबाटै उड्न सक्ने हवाइजहाज ल्याइएको दाबी गलत छ । माल्दिभ्सको समुद्री क्षेत्रमा उडान भरिरहेको (8Q-ISF) कलसाइन नम्बरको उक्त हवाइजहाज माल्दिभियन एयरलाइन्सको हो ।
सामाजिक संजालमा एउटा भिडियो सामग्री फेला परेको छ । उक्त भिडियोमा चितवनस्थित नारायणी नदिमा पानीबाटै उड्न सक्ने हवाइजहाज ल्याइएको र यस्तो विकास भरतपुर महानगरपालिकाकी मेयर रेनु दाहालले गरेको दाबी गरिएको छ ।
Durlav नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा एउटा पानीबाटै उड्ने हवाइजहाजको दृश्य देख्न सकिन्छ । उक्त भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘मेयर रेनु दाहालले गरेको विकास, नारायणी विच चितवनमा नयाँ पानी जहाज ब्याक गरेर पार्किङ गर्दै ।’
केही दिनअघि पोस्ट गरिएको प्रस्तुत दाबीसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा फैलिरहेको छ । आगामी दिनमा झनै फैलिनसक्ने उक्त सामग्रीबारे हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
माथि उल्लेखित पानीबाटै उड्ने हवाइजहाज चितवनस्थित नारायणी नदिमा संचालन गरिएको हो त ? दाबीसहितको भिडियोमा देखिएको दृश्यको वास्तविकता के हो ? भन्ने प्रश्नमा केन्द्रीत रहेर हामीले यो तथ्यजाँच सुरु गरेका छौँ ।
जाँचका क्रममा सबैभन्दा पहिला हामीले दाबीसहितको भिडियोलाई पुन: एकपटक राम्रोसँग नियाल्यौँ । भिडियोमा पानीबाटै उड्न सक्ने हवाइजहाजको कलसाइन नम्बर देख्न सकिन्छ । सबैभन्दा पहिले हामीले ८क्यु-आइएसएफ (8Q-ISF) कलसाइन नम्बरलाई गुगलमा सर्च गर्यौँ ।
सर्चको नजिजास्वरुप थुप्रै विवरणहरु फेला परे । जसमध्ये jetphotos नामक वेबसाइटमा पोस्ट गरिएको विवरणमा उक्त हवाइजहाजको तस्बिरसमेत राखिएको छ । फेला परेको विवरण अनुसार उक्त हवाइजहाज माल्दिभियन एयरलाइन्सको हो । हामीले सोही कलसाइन नम्बरलाई उडान ट्रयाकरमा सर्च गर्यौँ ।
Flightradar24.com नामक उडान ट्रयाकरको नतिजा अनुसार भिडियोमा दखिएको (8Q-ISF) कलसाइनको हवाइजहाज माल्दिभ्समै छ ।
माल्दिभ्सकै विभिन्न समुद्री क्षेत्रमा उडान भरिरहेको उक्त जहाज नेपालको नारायणी नदिमा ल्याइकएको दाबी भ्रामक छ । अर्कोतर्फ भरतपुर महानगरपालिकाका उप– प्रमुख चित्रसेन अधिकारीले आफूहरुले नारायणी नदिमा हवाइजहाज संचालनमा नलाएको जानकारी दिए ।
निष्कर्ष
चितवनस्थित नारायणी नदिमा पानीबाटै उड्न सक्ने हवाइजहाज ल्याइएको दाबी गलत छ । माल्दिभ्सको समुद्री क्षेत्रमा उडान भरिरहेको (8Q-ISF) कलसाइन नम्बरको हवाइजहाज अहिले पनि माल्दिभ्समै छ । फरक सन्दर्भको भिडियोलाई गलत दाबीका साथ सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
नतिजा : गलत
हाम्रा स्रोतहरू
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
