Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: विमानस्थल आइपुग्ने यात्रुका सामानहरूलाई कर्मचारीहरूले लापरवाहीपूर्वक फ्याँकिरहेकाे भिडियो नेपालकै विमानस्थलको हो ।
तथ्य: भिडियोमा देखिएको उक्त दृश्य नेपालकै विमानस्थलको रहेको दाबी भ्रामक छ । अष्ट्रेलियास्थित मेलबोर्न एयरपोर्टमा घटेको घटनालाई भ्रामक तरिकाले नेपालसँग जोडेर सामाजिक संजालमा फैलाइएको छ ।
भिडियोसहितको एउटा सामग्री सामाजिक संजालमा द्रुत गतिले फैलिरहेको छ, जसमा विमानस्थनलको दृश्यांश देख्न सकिन्छ । सो भिडियोमा विमानस्थल आइपुग्ने यात्रुका सामानहरूलाई लापरवाहीपूर्वक फ्याँकिएको छ र उक्त दृश्य नेपालकै विमानस्थलको रहेको दाबी गरिएको छ ।
kamal kaji rakhamihachha नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको दाबीसहितको सामग्रीमा तीन जना व्यक्ति देख्न सकिन्छ । विमानस्थलका तथा एयरलाइन्सका कर्मचारी जस्ता देखिने ती व्यक्तिहरूले यात्रुका सामानहरूलाई जथाभावि फ्याँकिरहेका छन् ।
भिडियोसहितको प्रस्तुत सामग्रीमा एउटा अडियो पनि जोडिएको छ, यस अडियोमा नेपालका विमानस्थलमा विदेशबाट आउने सामानहरू यसरी फ्याँकिने गरिएको दाबी गरिएको छ । साथै प्रस्तुत भिडियोलाई नेपाल सरकारका संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयनमन्त्री सुदन किरातीसम्म पुर्याइिदनसमेत आग्रह गरिएको छ ।
दाबीसहितको अडियोमा भनिएको छ- ‘हाम्रो नेपालको एयरपोर्टमा चाहिँ विदेशबाट आउने सामानहरू हुन्छन् नि त्यो सबै यसरी फ्याँक्दो रहेछ ल हेर त, यो पनि तरिका हो काहिँ ? अनि यहाँ कति टुट्ने फुट्ने सामानहरू हुन्छ, यस्तो पनि गर्ने हो कहिँ ? दिमाग खराब ! यो सबैले सेयर गर्नुहोला है, यसको निगरानी होस्, पर्यटनमन्त्रीसम्म पुगोस्, सुदन किराँतीसम्म पुगोस् यो भिडियो ।’
प्रस्तुत सामग्रीमा रहेको थमनेलमार्फत् समेत सोही व्यहोराकाे दाबी पेस गरिएको देखिन्छ । थमनेलमा लेखिएको छ- ‘नेपालको एयरपोर्टमा काम गर्ने कुकुरहरूको तरिका, मान्छे भएर यस्तो पक्कै गर्दैन, जनावरहरू हुन् ।’
चार दिनअघि पोस्ट गरिएको दाबीसहितको सामग्रीको फैलावट व्यापक रहेको देखिन्छ । २ हजारभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेको उक्त सामग्रीमा डेढ सयभन्दा बढी प्रयोगकर्ताले प्रतिक्रिया जनाइसकेका छन् । त्यस्तै दाबीसहितको सामग्रीलाई करिब २ सय टिकटक प्रयोगकर्ताले सेयर गरिसकेको देखिन्छ ।
दाबीसहितको सामग्रीले नेपालका विमानस्थलमा काम गर्ने कर्मचारीबारे मात्र होइन, नेपालका विमानस्थल र त्यहाँको सुरक्षाका विषयमा पनि प्रश्न उठाएको छ । यो दाबी अति नै संवेदनशील विषय भएका कारण हामीले उक्त सामग्रीको वास्तविकताबारे जाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
उल्लेखित दाबीसहितको सामग्रीमा एउटा भिडियो देख्न सकिन्छ, जसमा विमानस्थलका कर्मचारीहरूले यात्रुहरूका सर-सामानलाई लापरबाहीपूर्वक जथाभावी फ्याँकिरहेका छन् । विमानस्थलका कर्मचारीले गरेको लापरबाहीपूर्ण व्यवहारको यो भिडियो नेपालकै विमानस्थलको रहेको दाबी उक्त सामग्रीमा गरिएको छ ।
अब हामीले प्रस्तुत भिडियो नेपालको विमानस्थलमा खिचिएको हो कि होइन भन्ने तथ्य पत्ता लगाउनुपर्ने हुन्छ । वास्तविकता पत्ता लगाउन सबैभन्दा पहिले हामीले केही किवर्ड तयार पार्यौँ र ती किवर्डलाई एक-एक गर्दै युट्युबमा सर्च गर्ने थाल्यौँ । यही खोजी श्रृंखला अन्तर्गत ‘Airport Baggage Loader’ भन्ने वाक्यांश सर्च गर्दा केही महत्वपूर्ण नतिजा भेटिए ।
किवर्ड सर्चको नतिजालाई नियाल्ने क्रममा ABC News (Australia) संचार माध्यमको युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको एउटा भिडियो रिपोर्टमा हाम्रो नजर पर्यो । तीन महिनाअघि अर्थात् ४ डिसेम्बर २०२२ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियो रिपोर्टको शिर्षक छ- ‘Baggage handlers filmed throwing Qantas luggage at airport stood down’ ।
विमानस्थलको कन्भेयर बेल्टमा सामानलाई जथाभावी फ्याँक्दै र हाँस्दै खिचिएको भिडियोका कारण स्विसपोर्ट कम्पनीले ‘अपमानजनक व्यवहार’ गरेको भन्दै आफ्ना कर्मचारीलाई कारबाही गरेको र उक्त भिडियो अष्ट्रेलियास्थित मेलबोर्न एयरपोर्टमा खिचिएको जानकारी उक्त भिडियो रिपोर्टमा दिइएको छ ।
फेला परेका तथ्यलाई थप पुष्टि गर्न हामीले अन्य स्रोतहरूको खोजीमा लाग्यौँ, जसका लागि हामीले माथि नै फेला परिएका विवरणको साहरा लियौँ । ‘Throwing Qantas luggage Melbourne Airport’ वाक्यांशलाई गुगलमा सर्च गर्ने वित्तिकै महत्वपूर्ण स्रोत फेला पर्यो ।
प्रस्तुत भिडियो मेलबर्न एयरपोर्टमा खिचिएको पुष्टि संचारकै लोकप्रिय संचार माध्यम Theguardian मा प्रकाशित समाचारले गरेको छ । उक्त समाचार अनुसार भिडियोमा जानाजानी सामान कन्वेयर बेल्टमा हानेको, सुटकेसहरू फ्याँकेको र एउटा झोलालाई बलपूर्वक पछारेका कारण स्विसपोर्टका ती कर्मचारीलाई छानविकका क्रममा कारबाही गरिएको थियो ।
तीन महिनाअघि अर्थात् ३ डिसेम्बर २०२२ मा Theguardian मा प्रकाशित समाचारमा लेखिएको छ-
ती पुरुषहरू क्वान्टास उप-कन्ट्र्याक्टर स्विसपोर्टका कर्मचारी हुन्, जसलाई क्वान्टासले मेलबर्न एयरपोर्टमा ‘ग्राउन्ड ह्यान्डलिंग सेवाहरू’ गर्न प्रयोग गर्दछ । ‘यो भिडियोमा भएको व्यवहार स्पष्ट रूपमा स्वीकार्य छैन, र हाम्रो अनुबंधित ग्राउन्ड ह्यान्डलरले तत्काल अनुसन्धान गरिरहेको छ,’ क्वान्टासका प्रवक्ताले गार्जियनलाई भने ।
प्रस्तुत गरिएका तथ्यबाट के पुष्टि हुन्छ भने दाबीसहितको सामग्रीमा प्रयोग गरिएको दृश्य तथा घटना नेपाली विमानस्थलको होइन । अष्ट्रेलियास्थित मेलबोर्न एयरपोर्टमा खिचिएको भिडियोलाई भ्रामक तरिकाले नेपालसँग जोडिएको पाइयो ।
निष्कर्ष
विमानस्थल आइपुग्ने यात्रुका सामानहरूलाई लापरवाहीपूर्वक फ्याँकिएको र लापरबाहीको उक्त दृश्य नेपालकै विमानस्थलको रहेको दाबी भ्रामक छ । अष्ट्रेलियास्थित मेलबोर्न एयरपोर्टमा घटेको घटनालाई भ्रामक तरिकाले नेपालसँग जोडेर सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
Theguardian, 3 Dec 2022
ABC News (Australia), 4 Dec 2022
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
