Fact Check: तामाको भाँडामा जमाएको दहीले कपाल झर्ने र टुक्रने समस्या निको गर्छ ?

दाबी: दुधलाई तामाको भाँडामा पाँच दिनसम्म जमाएर प्रयोग गर्दा कपाल झर्ने र टुक्रने समस्या निको हुने दाबी ।
तथ्य: कपाल झर्नु र टुक्रने एक समस्या हो, जसलाई लक्षित वैज्ञानिक रूपमा प्रमाणित समाधान चाहिन्छ । कपालको हेरचाहको लागि सुरक्षित, प्रमाण-आधारित पेशेवर सल्लाह खोज्नुहोस् ।

कपाल झर्ने र टुक्रने समस्यासँग सम्बन्धित दाबीसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा फेला परेको छ । उक्त सामग्रीमा दुधलाई तामाको भाँडामा पाँच दिनसम्म जमाएर प्रयोग गर्दा कपाल झर्ने र टुक्रने समस्या निको हुने दाबी गरिएको छ ।

Bishnudhungana नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा एक व्यक्तिले कपालसँग सम्बन्धित टिप्स दिइरहेको सुनिन्छ । भिडियोमा जोडिएको अडियोमा भनिएको छ-

‘स्याबाट कति जनालाई पीर छ ? कपाल टुक्रने, कपाल झर्ने त्यो समस्याको सबै भन्दा बेस्ट उपचार भनेको एक हप्तामै ठिक हुन्छ । त्यसको लागि के गर्न पर्छ ? दुधलाई तामाको भाडामा जमाएर दही बनाउने पाँच दिनसम्म, कति दिन रे ? पाँच दिनसम्म त्यो दही नचलाउने अनि पाँच दिन पछि टाउकोमा लगाएर मजाले मोल्ने । आधा घण्टादेखि एक घण्टासम्म त्यसलाई मोल्दै मोल्दै राख्ने त्यसपछि कुनै साबुन केमिकल नलगाएर पाँच चोटी सकेसम्म एक पटकमै काम गरिहाल्छ केश झ्न बन्द हुन्छ, केश टुक्रन बन्द हुन्छ । यो भन्दा कुनै स्यम्पु केमीकल महंगा महंगा लिगार ठिक हुँदैन । दही तामाको भाडामा जमाएको हुनुपर्छ । अरुमा हैन् निलो हरियो हुन्छ त्यसले चाहीँ केश झर्न टुक्रन एकै चोटीमा ठिक गर्छ ।’

दुधलाई तामाको भाँडामा पाँच दिनसम्म जमाएर प्रयोग गर्दा कपाल झर्ने र टुक्रने समस्या निको हुन्छ त ? वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।

तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण

दहीलाई परम्परागतरुपमा सौन्दर्य निखार्नका लागि प्रयोग गरिँदै आएको देखिन्छ । यसको प्रयोगबाट कपाल नरम हुने विश्वाससमेत गरिन्छ । दहीमा प्रोटिन, भिटामिन र ल्याक्टिक एसिड पाइन्छ, जसले कपालको बनावट सुधार गर्न सक्छ । यसले डन्ड्रफ कम गर्न पनि मद्दत गर्न सक्छ । तर, कपाल झर्ने समस्या धेरै अन्तर्निहित कारणहरूले निम्तिकएको हुन्छ ।  

आनुवंशिकी, हार्मोनल असंतुलन, तनाव, खराब आहार, वा एलोपेसिया जस्ता चिकित्सा अवस्थाहरूले कपाल झर्ने समस्या देखिन्छ । दहीले कपाललाई अस्थायी रूपमा स्वस्थ बनाउन सक्छ तर यसले कपाल झर्ने मूल कारणहरूलाई सम्बोधन गर्दैन । 

तामाको भाँडोमा दही राख्नाले यसको गुण बढ्छ त? होइन, तामाको भाँडोमा दही राख्नाले कपालको स्वास्थ्यको लागि फाइदा गर्दैन । तामा एक अत्यावश्यक खनिज हो, जसले मेलानिन उत्पादन (कपाल पिग्मेन्टेशनको लागि जिम्मेवार) र कोलाजेन गठनलाई सहयोग गर्दछ । तर, यसले कपाललाई फाइदा पुर्‍याउँछ भन्ने जानकारीलाई पुष्टि गर्ने कुनै वैज्ञानिक प्रमाण छैन ।

अर्कोतर्फ तामाको भाँडोमा दही जस्ता अम्लीय पदार्थहरू भण्डारण गर्दा रासायनिक अन्तरक्रिया हुन सक्छ । दहीमा रहेको ल्याक्टिक एसिडले तामासँग प्रतिक्रिया गर्छ र सम्भावित रूपमा मिश्रणमा तामाको आयनहरू लीच हुन्छ । यदि यसलाई टाउकोमा लगाइयो भने तामाको आयनहरूको अत्यधिक एक्सपोजरले जलन निम्त्याउन सक्छ । यसबाहेक, तामा-भण्डार गरिएको दहीले स्वच्छता जोखिमहरू पनि निम्त्याउन सक्छ । किनकि लामो समयसम्म गरिएको भण्डारणले माइक्रोबियल वृद्धि हुन प्रोत्साहित गर्न सक्छ ।

तामाको भाँडोमा राखेको दहीले कपाल झर्ने समस्या निको हुन्छ त ? तामाको भाँडोमा राखिएको दहीले कपाल झर्ने समस्यालाई ठिक गर्न वा निको पार्न सक्दैन । किनकि, कपाल झर्ने वा टुक्रने समस्या सामान्यत: बाह्य क्षतिको कारण पनि निम्तिन्छ, जसमा गर्मी-स्टाइलिंग उपकरणहरूको अत्यधिक प्रयोग, रासायनिक उपचार, शारीरिक तनाव लगायत पर्दछन् । दहीले अस्थायी रूपमा कपालको सुख्खापन कम गर्न सक्छ तर यसले भाँचिएको कपाललाई पुनर्स्थापित गर्न वा क्षतिग्रस्त कपालको संरचनालाई पुनर्स्थापित गर्न सक्दैन ।

तामाको भाँडोमा पाँच दिनसम्म दही राख्दा कपाल झर्ने समस्या समाधान हुन्छ भन्ने दाबीलाई वैज्ञानिक अनुसन्धानमा आधारित छैन । भण्डारण गरिएको दहीमा ब्याक्टेरिया दूषित हुने जोखिम हुन सक्छ, जसले टाउकोमा जलन वा संक्रमण पनि हुन सक्छ ।

कपालको स्वास्थ्य व्यवस्थापन गर्न वैज्ञानिक रूपमा समर्थित केही विधिहरू छन् । पोषणको कमी, तनाव, र चिकित्सा अवस्थाहरू पहिचान गरी कपालको उपचार गर्नुपर्छ। आफ्नो आहारमा आइरन, जिंक, बायोटिन र प्रोटिन युक्त खानेकुराहरू समावेश गर्नुपर्छ । मिनोक्सिडिल जस्ता ओभर-द-काउन्टर उपचारहरूले पनि कपाल पुन: वृद्धिलाई उत्तेजित गर्न सक्छन् । 

निष्कर्ष

तामाको भाँडोमा पाँच दिनसम्म राखेको दही प्रयोग गर्दा कपाल झर्ने र टुक्रने समस्या निको हुन्छ भन्ने धारणा गलत छ । दहीमा हल्का मोइस्चराइजिंग र कन्डिसनिङ गुणहरू हुन्छन्, यसलाई तामामा भण्डारण गर्दा यसको फाइदाहरू पड्दैनन् । अझ जोखिम हुन सक्छ । कपाल झर्नु र टुक्रने एक समस्या हो, जसलाई लक्षित वैज्ञानिक रूपमा प्रमाणित समाधान चाहिन्छ । कपालको हेरचाहको लागि सुरक्षित, प्रमाण-आधारित पेशेवर सल्लाह खोज्नुहोस् ।

नतिजा : गलत

हाम्रा स्रोतहरू

रिसर्च लेख, pmc.ncbi.nlm.nih.gov
रिसर्च लेख, extension.psu.edu
रिसर्च लेख, ncert.nic.in

(This article is published in collaboration with THIP Media)

तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे तथ्यजाँच, अनुसन्धान वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई [email protected] मा इमेल गर्नुसक्नुहुनेछ अथवा हामीलाई 9999499044 नम्बरमा ह्वाट्सएप गर्नुहोस् । हामीलाई सम्पर्क गर्न तपाईं सम्पर्क पेजमा गएरसमेत फारम भर्न सक्नुहुनेछ ।