Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
सामाजिक संजालमा फैलिएको एउटा दृश्यसहितको सामग्री फेला परेको छ । उक्त सामाग्रीमामा जोडिएको भिडियोमा मोटरसाइकहरू देखिएका छन् र ती मोटरपाइकलहरुमा बुलडोजर चलाइएको दृश्य देखिएको छ । सामाजिक संजालमा फैलिएको उक्त दृश्य नेपालकै रहेको दाबी सामाजिक संजालमा गरिएको छ ।
Luv Chan नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको उक्त दाबीसहितको सामग्रीमा सो दृश्यको थमनेलमा दाबी राखिएको छ । थमनेलमा उक्त दृश्य काठमाडौँको रहेको बताइएको छ । थमनेलमा लेखिएको छ– ‘अवैध पार्किङ बाइक ध्वस्त, गुड जब बालेन ।’
६ दिनअघि पोस्ट गरिएको दाबीसहितको सामग्रीमा करिब २ हजार टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । त्यस्तै दाबीसहितको सामग्रीमा ८० भन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले कमेन्ट गरेका छन् भने यही अवधिमा करिब ६० जना टिकटक प्रयोगकर्ताले दाबीसहितको सामग्रीलाई सेयर गरिसकेका छन् ।
दाबीसहितको सामग्रीमा देखाइएको दृश्य काठमाडौँ महानगर पालिकाका मेयर बालेन्द्र शाह ‘बालेन’ले गरेकाे कामका रुपमा प्रस्तुत गरिएको छ । के अवैध रुपमा पार्किङ गरिएका मोटरसाइकमाथिलाई काठमाडौँ महानगरले बुलडोजर लगाएको हो ? यसको वास्तविकता पत्ता लगाउने जमर्को न्युजचेकरले गरेको छ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
पछिल्लो समय काठमाडौँ महानगरपालिकाका मेयर बालेन्द्र शाह ‘बालेन’ चर्चामा छन् । काठमाडौँ महानगरमा बनाइएका अवैध संरचनाहरुमा डोजर चलाएका कारण उनको चर्चा छ । यही सन्दर्भमा माथि दाबीसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा फैलिएको हो । तर, मेयर साहले अवैध पार्किङ गरिएका मोटरसाइकलमा बुलडोजर चलाएको भन्ने दाबी भ्रामक छ ।
भिडियोको वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले सबैभन्दा पहिले युट्युबमा ‘bulldozer motorbike’ किवर्ड सर्च गर्यौँ । जसको नतिजास्वरुप हामीले थुप्रै नतिजा फेला पार्यौँ । दाबीसँग मिल्दोजुल्दाे नतिजा खोजी गर्ने क्रममा हामीले FOX 5 New York युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको एउटा भिडियो फेला पर्यो ।
२२ जुन २०२२ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियो र दाबीसहितको सामग्रीमा प्रयोग गरिएको दृश्यांशको सन्दर्भ एउटै देखिन्छन् । अब हामीले उक्त भिडियोमा सन्दर्भको खोजी गर्नतर्फ लाग्यौँ । युट्युबमा दिइएको विवरण अनुसार हामीले ‘Bulldozer’ ‘illegal motorbikes’ ‘New York City’ लगायतका किवर्ड सर्च गर्यौँ ।
प्रस्तुत सर्चको नतिजास्वरुप हामीले cbsnews ले प्रकाशित गरेको एउटा समाचार फेला पार्यौँ । स्रोतका रुपमा यसअघि फेला पारिएको युट्युब भिडियो पोस्ट गरिएकै दिन अर्थात् २२ जुन २०२२ मै प्रकाशित गरिएको उक्त समाचारमा न्युयोर्क शहरमा नियम मिच्ने र अवैध मोटरसाइक नस्ट गरिएको जानकारी दिएको छ ।
प्रस्तुत समाचारमा न्यूयोर्क शहरका मेयर एरिक एडम्सले अवैध सवारी साधनको स्वामित्व लिएका र ती सवारी साधन चलाउने बासिन्दाहरूलाई चेतावनी दिन यस्तो गरेका थिए । समाचारका अनुसार ब्रुकलिन अटो पाउन्डमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा एडम्सले शहरका सडकहरूलाई अवैध मोटरसाइकलबाट मुक्त गर्न जफत गरिएका अवैध डर्ट बाइक र एटीभीहरूको लाइनअपमा बुलडोजर चलाएका थिए ।
माथि दाबीसहितको सामग्रीमा नेपाली संचार माध्यमको लोगोसहितको भिडियो पोस्ट गरिएको देखिन्छ । हामीले सोही भिडियोको मूल स्रोत खोज्ने प्रयाससमेत गर्यौँ । सोही लोगोका आधारमा ‘बुलडोजर’ ‘मोडरसाइक’ ‘nepal times’ किवर्ड सामाजिक संजालहरुमा सर्च गर्दा फेसबुकमा एउटा मिडिया रिपोर्ट फेला पर्यो । सोही रिपोर्ट एउटा अंश नै दाबीसहितको सामग्रीमा राखिएको पाइयो ।
Lenin Banjade नामक फेसबुक आइडीमा पोस्ट गरिएको रिपोर्ट गलत भने छैन । माथिकै समाचार स्रोतमा दिइएको जानकारी सोही रिपोर्टमा दिइएको जानकारी लगभग यस्तै छ ।
निष्कर्ष
बलेनले अवैध पार्किङमा राखिएका मोटरसाइकमा बुलडोजर चलाइएको भन्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको दृश्य भ्रामक छ । उक्त दृश्य न्युयोर्क शहरको हो । नियम मिच्ने र अवैध मोटरसाइकललाई जफत गरेर त्यसरी बुलडोजर चलाइउको हो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
