Fact Check: के एलपीजी ग्याँसमा पकाएको रोटी सेवन गर्दा हार्टअट्याक हुन्छ ? 

दाबी: एलपीजी ग्याँसमा पकाएको रोटी सेवन गर्दा हार्टअट्याक हुन्छ ।
तथ्य: मुटुको स्वास्थ्य समग्र आहार र जीवनशैलीमा निर्भर गर्दछ, ग्यासमा पकाइएको रोटीमा होइन । 

ग्याँसमा पकाइने रोटीको सेवनसँग सम्बन्धित एउटा सामग्री सामाजिक संजालमा फेला परेको छ । उक्त सामग्रीमा एलपीजी ग्याँसमा पकाएको रोटी सेवन गर्दा हार्टअट्याक हुने दाबी गरिएको छ । 

Napali khabry नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा केही दृश्यहरु जोडिएको छ । साथै भिडियोमा एक व्यक्तिले भनेका छन्- ‘ग्याँसमा पकाएको रोटी खाएर धेरै मान्छेको हार्टअट्याकबाट ज्यान गइरहेको छ । यदि तपाईंको घरमा पनि ग्याँसमा रोटी पकाइन्छ भने सावधान रहनुहोला । यदि रोटीलाई डाइरेक्ट ग्याँसको माथि पकाइन्छ भने एलपीजी ग्याँसबाट निस्कने क्यामिकल रोटीभित्र जान्छ, जसलाई खाएपछि धेरै छिटो हार्टअट्याक आउने खतरा बढ्छ ।’ 

के एलपीजी ग्याँसमा पकाएको रोटी सेवन गर्दा हार्टअट्याक हुन्छ त? दाबीको वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।

तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण

एलपीजी  (liquefied petroleum gas) प्रायः प्रोपेन र ब्युटेनबाट बनेको हुन्छ । जब यो पूर्ण रूपमा जल्छ, यसले कार्बन डाइअक्साइड र पानीको वाष्प उत्पादन गर्छ जुन खानाको लागि हानिकारक हुँदैन । यसको ज्वाला आफैँले तावा वा प्यानमा मात्र ताप स्थानान्तरण गर्छ र रोटी पकाउँछ ।  

यद्यपि, ग्यास चुल्होमा पहेँलो वा चम्किलो ज्वाला बलिरहेको छ भने यो अपूर्ण दहनको संकेत हो । यसले कार्बन मोनोअक्साइड र कालो धुवाँ उत्पादन गर्न सक्छ, जुन घर भित्रको हावाको गुणस्तरको लागि हानिकारक छ । तरपनि यसले सास फेर्ने हावालाई प्रदुशित गर्छ, खानालाई होइन । 

अर्कोतर्फ ग्यास चुल्होमा खाना पकाउँदा खाद्य सुरक्षामा असर गर्दैन । ग्यास चुल्हो विश्वव्यापी रूपमा व्यापक रूपमा प्रयोग गरिन्छ । यदि यसले खानालाई असुरक्षित बनाएको भए सरकार र स्वास्थ्य अधिकारीहरूले अहिलेसम्म गम्भीर चेतावनी जारी गरिसक्ने थिए । 

अर्कोतर्फ जलेको कालो खानाले पोलिसाइक्लिक एरोमेटिक हाइड्रोकार्बन (PAHs) भनिने यौगिकहरू बनाउन सक्छ, जुन नियमित रूपमा सेवन गर्नु स्वस्थकर होइन । तर, यसको ग्याससँग कुनै सरोकार छैन, यसरी खानालाई कुनैपनि तापले जलाउन सक्छ ।

भेन्टिलेसन बिनाको सानो, बन्द भान्सामा ग्यास चुल्होमा खाना पकाउँदा नाइट्रोजन डाइअक्साइड र थोरै मात्रामा कार्बन मोनोअक्साइड निस्कन सक्छ । लामो समयसम्म यी प्रदूषकहरूमा सास फेर्नाले फोक्सोको स्वास्थ्यमा असर पर्न सक्छ र धेरै गम्भीर अवस्थामा मुटुलाई पनि असर पुर्‍याउन सक्छ । तर, यो समस्या रोटीसँग सम्बन्धित होइन, हावासँग सम्बन्धित हो ।

मुटुको स्वास्थ्य समग्र आहार र जीवनशैलीमा निर्भर गर्दछ, ग्यासमा पकाइएको रोटीमा होइन । त्यसैले निर्धक्कसँग रोटी पकाउनुहोस्, स्वस्थकर खानपान अपनाउनुहोस् र आफ्नो स्वास्थ्यको हेरचाह गर्नुहोस् ।

निष्कर्ष

एलपीजी चुल्होमा रोटी पकाउनु पूर्ण रूपमा सुरक्षित छ । मुटुको स्वास्थ्य समग्र आहार र जीवनशैलीमा निर्भर गर्दछ, रोटीलाई ग्यासको आगोमा बनाइएको थियो कि थिएन भन्ने कुरामा निर्भर हुँदैन । खाना पकाउने इन्धनको बारेमा चिन्ता गर्नुको सट्टा स्वस्थ खाने बानीहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्छ र सकभर जलाइएको कालो रोटी  सेवन गर्नुहुँदैन ।

नतिजा : आंशिक गलत

हाम्रा स्रोतहरू

रिसर्च लेख, sciencedirect.com
रिसर्च लेख, researchgate.net
रिसर्च लेख, pmc.ncbi.nlm.nih.gov
रिसर्च लेख, pmc.ncbi.nlm.nih.gov

(This article is published in collaboration with THIP Media)

तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे तथ्यजाँच, अनुसन्धान वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई [email protected] मा इमेल गर्नुसक्नुहुनेछ अथवा हामीलाई 9999499044 नम्बरमा ह्वाट्सएप गर्नुहोस् । हामीलाई सम्पर्क गर्न तपाईं सम्पर्क पेजमा गएरसमेत फारम भर्न सक्नुहुनेछ ।