Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: धरान उपमहानगरपालिका मेयर हर्क साम्पाङले भारत विरोधी नारा लगाएको र उनलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको ।
तथ्य: तीन वर्ष पूरानो र फरक सन्दर्भको भिडियोलाई वर्तमान सन्दर्भसँग जोड्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
सुनसरीस्थित धरान उपमहानगरपालिका मेयर हर्क साम्पाङसँग सम्बन्धित एउटा सामग्री सामाजिक संजालमा फेला परेको छ । केही दिनअघि पोस्ट गरिएको उक्त सामग्रीमा हर्क साम्पाङले भारत विरोधी नारा लगाएको र उनलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको सन्देश दिन खोजिएको देखिन्छ ।
BITISHA QUEEN नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियो सामग्रीमा हर्क साम्पाङ सडकमा ‘भारतीय दलाल होसियार’, ‘सीमा मिच्न पाइँदैन’, ‘अतिक्रमित भूमि फिर्ता गर’, ‘सीमा बेच्न पाइँदैन’ लगायतका नारा लगाइरहेका छन् । त्यतिकैमा हर्क साम्पाङलाई प्रहरीले नियमन्त्रमा लिई प्रहरी भ्यानमा राखेको दृश्य उक्त भिडियोमा देख्न सकिन्छ ।
प्रस्तुत भिडियोको थमनेलमा प्रहरीले हर्क साम्पाङलाई नछाेडेको दाबी गरिएको छ । थमनेलमा लेखिएको छ- ‘हर्क साम्पाङलाई पनि छाडेन त पुलिसले, इन्डियाबारे बोल्दा, नेपाल पुलिस चाहिँ कडा हो के ।’
चार दिनअघि पोस्ट गरिएको प्रस्तुत सामग्रीमा साढे पाँच हजारभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । त्यस्तै करिब तीन सय प्रतिक्रिया आइसकेको उक्त दाबीसहितको सामग्रीलाई एक सयभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले सेयर गरिसकेका छन् । यस तथ्यबाट के प्रष्ट हुन्छ भने सामाजिक संजालमा द्रुत गतिमा फैलिरहेको उक्त सामग्री अगामी दिनमा झनै व्यापक रुपमा फैलिन सक्नेछ ।
नेपालकै सर्वाधिक चर्चित मेयर मध्यका एक हर्क साम्पाङसँग सम्बन्धित उक्त भिडियो संवेदनशील देखिन्छ । किनकि उक्त सामग्रीमार्फत् हर्क साम्पाङले भारत विरोधी नारा लगाएको र उनलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको सन्देश दिन खोजिएको छ । सोहि संवेदनशीलतालाई मध्यनजर गर्दै हामीले उक्त भिडियोको वास्तविकता पत्ता लगाउने तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
माथि उल्लेखित भिडियो सामग्रीमा धरान उपमहानगरपालिका चर्चित मेयर हर्क साम्पाङले भारत विरोधी नारा लगाएको र उनलाई प्रहरीले पक्राउ गरेको सन्देश दिन खोजिएको छ । उक्त भिडियोको वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले सबैभन्दा पहिले केही किवर्ड तयार पार्यौँ र युट्युबमा सर्च गर्यौँ ।
‘भारत विरुद्ध प्रदर्शन’ ‘धरान’ ‘पक्राउ’ लगायतका तयार पारिएका किवर्डहरूलाई युट्युबमा सर्च गर्दा थुप्रै भिडियोहरू फेला परे । जसमध्ये एउटा भिडियो हाम्रो नजरमा पर्यो, जो दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको भिडियोसँग मिल्दोजुल्दो देखिन्छ ।
Radio Dharan 88.8 नामक नामक युट्युब च्यानलमा फेला परेको उक्त भिडियोमा भारतीय सीमा अतिक्रमण र नेपाल सरकारको बेपरवाह नीतिविरुद्ध सामाजिक अभियान्ता सडकमा उत्रिएको र उनीहरुलाई प्रहरीले पक्राउ परेकाे जानकारी दिइएको छ । तीन वर्षअघि अर्थात् १३ मे २०२० मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियोमा तत्कालीन सामाजिक अभियान्ता हर्क साम्पाङ पक्राउ गरिएको छ ।
प्रस्तुत भिडियो हर्क साम्पाङ धरान उपमहानगरपालिकाको मेयर हुनुअघिको हो । तीन वर्षअघि नै भएको प्रदर्शनका क्रममा तत्कालीन सामाजिक अभियान्ता हर्क साम्पाङले धरानमा विरोध प्रदर्शन गरेको थिए । सोही प्रदर्शनका क्रममा साम्पाङलाई नियन्त्रणमा लिइएको थियो । सोही भिडियोलाई वर्तमान सन्दर्भसँग जोड्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
फेला परेको प्रस्तुत तथ्यबाट के प्रष्ट हुन्छ भने तीन वर्ष पूरानो भिडियो, जतिबेला हर्क साम्पाङ धरान उपमहानगरपालिको मेयरमा निर्वाचित भइसकेका थिएनन् । पूरानो र फरक सन्दर्भको भिडियोलाई वर्तमान सन्दर्भमा सामाजिक संजालमा फैलाइनुले भ्रामक सन्देश प्रवाह गरेकाे छ ।
निष्कर्ष
वर्तमान सन्दर्भमा धरान उपमहानगरपालिका मेयर हर्क साम्पाङले भारत विरोधी नारा लगाएको र उनलाई प्रहरीले पक्राउ सामग्री भ्रामक छ । तीन वर्ष पूरानो र फरक सन्दर्भको भिडियोलाई वर्तमान सन्दर्भसँग जोड्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
Dharan.gov.np
Radio Dharan 88.8
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: [email protected]
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
