Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
‘हेप्यो अमेरिकाले नेपालीलाई’ थममेल राखिएको एउटा तस्बिर टिकटकमा फैलिरहेका छ। उक्त टिकटक नेमखबर डटकम नामक समाचार पोर्टलको सामग्रीलाई स्क्रिनसट गरेर बनाइएको हो। स्क्रिनसटमा देखिने समाचारको हेडलाइनमा लेखिएको छ,‘दुखद खबर : अमेरिकाले १५ दिनको समयभित्र अमेरिकामा बस्ने सबै नेपाली नागरिकलाई देश छोड्न आह्वान, अब के होला त?’
संजय पण्डित नामक आइडीमा एक दिनअघि पोस्ट भएको उक्त सामग्रीमाथि पाँच हजार ६ सय प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् भने उक्त भिडियो करिब तीन सय पटक शेयर भइसकेकाे छ।
टिकटकमा मात्र होइन, यो समाचारको स्क्रिनसट फेसबुकतिर पनि फैलिरहेको देखिन्छ। फेसबुकका पब्लिक ग्रुपतिर यो समाचारका स्क्रिनसट देखिएका छन्। जसमध्येको एक हो, सीटी खबर नामक ग्रुप। यो ग्रुपमा समाचारको लिङ्क नै पोस्ट भएको छ।
तथ्य जाँच / प्रमाणीकरण
नेमखबर डटकमबाट यो शीर्षक यही असोज २ गते सार्वजनिक भएको हो। यसपछि मात्र यो शिर्षकलाई स्क्रिनसट गरेर सामाजिक संजालहरूमा फैलाउन थिलिएको देखिन्छ। स्क्रिनसट गरिएको समाचारको लिङ्क ब्राउजरमा खोल्दा यस्तो देखिन्छ-
अमेरिकाले नेपालीलाई देश छोड्न आह्वान गरेकै हो?
हेडलाइनमा लेखिएको कुराको समाचारमा छैन। बिस्तृत समाचार देखिने ठाउँमा अर्कै समाचार राखिएको छ। समाचारमा देखिने तस्बिरहरू गुगलबाट तानेर बेवसाइटमा पोस्ट गरिएको छ।
यस्तै खालको हेडलाइन अर्को बेवसाइटमा पनि देखिन्छ। उजालानेटवर्क डटकम नामको बेवसाइट दुरुस्तै खालको हेडलाइन राखेर एउटा पोस्ट गरिएको छ। यो बेवसाइटको लिङ्क खोल्दा पनि बिस्तृत समाचार आउनुपर्ने ठाउँमा अर्कै फरक-फरक सूचनाहरू राखिएको छ।
यो बेवसाइटले त झन एक कदम अगाडि बढेर ‘अष्ट्रेलियाले १५ दिनको समयभित्र अमेरिकामा बस्ने सवै नेपाली नागरिकलाई देश छोड्न आह्वान, अब के होला त ?’ भन्दै भ्रामक हेडलाइन राखेको छ।
दुवै वेबसाइट र सामाजिक संजालमा फैलाइए जसरी अमेरिकी र अष्ट्रेलियन सरकारले नेपालीलाई फिर्ता गर्ने कुनै निर्णय अहिलेसम्म गरेको छैन। यो विषयमा वाशिङ्गटन डि.सी.स्थित नेपाली राजदूतावासको बेवसाइटमा पनि यस्तो खालको कुनै सूचना छैन।
निष्कर्ष :
अमेरिकाले १५ दिनभित्र सवै नेपाली नागरिकलाई देश छोड्न आह्वान गरेको भन्ने दाबी साँचो होइन। यो दाबीसँग जोडिएका सवै सामग्री भ्रामक हुन्।
नतिजा : भ्रामक/असत्य
हाम्रो स्रोतहरू
नेपाली राजदूतावास, वाशिङ्गटन डि.सी.
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: [email protected]
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
