Fact Check: सत्यानासी झारको प्रयोगले दाद निको हुन्छ?

दाबी: सत्यानासी झारको प्रयोगले दाद लगायतका चर्मरोग निको हुन्छ ।
तथ्य: सत्यानासी झारमा औषधीय गुणहरू रहेका कारण परम्परागत रूपमा यसलाई प्रयोग गर्ने गरेको पाइन्छ तर यसले दाद निको पार्छ भन्ने दाबी वैज्ञानिक रुपमा पुष्टि हुँदैन ।

सामाजिक संजालमा मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित एउटा दाबीसहितको सामग्री फेला परेको छ, उक्त सामग्रीमा एउटा काँडेदार झार वनस्पतिले दाद लगायतका चर्मरोग निको पार्ने दाबी गरिएको छ । 

Sanjeewani Homeo Sanjeewani नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको रिलमा सत्यानासी झारको रसलाई दाद भएको स्थानमा लगाउँदा रोग निको हुने दाबी गरिएको छ । रिलसँगै पोस्ट गरिएको क्याप्सनमा लेखिएको छ- ‘दाद, चर्म रोग, खुजली घरेलु उपचार ।’   

दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको प्रस्तुत सामग्री मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित रहेको छ । मानव स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित यस सम्बेदनशील दाबीमाथि हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।

तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण

सत्यानासी झार पहेँलो फूल फुल्ने एक काँडेदार वनस्पति हो, जसलाई ‘मेक्सिकन काँडेदार पोपी’, सुँगुरे झार लगायतका नामले समेत चिनिन्छ । सत्यानासी झारको वैज्ञानिक नाम Argemone mexicana हो । यो  वनस्पतिको पात र डाँठ काँडेदार हुन्छ र यसका फूलहरू चम्किला एवं पहेंला हुन्छन् ।

गर्मी महिनामा फूल्ने सत्यानासी झारले दाद लगायतका छाला रोग निको पार्न सक्छ भन्ने दाबीलाई उपलब्ध वैज्ञानिक प्रमाणहरूले पुष्टि गर्न सक्दैनन् । सत्यानासी झारलाई परम्परागत रूपमा औषधीय गुणहरूको लागि प्रयोग गर्ने गरेको पाइन्छ तर यसले दाद निको पार्न सक्छ भन्ने कुरा पुष्टि गर्न गाह्रो छ ।

दाद फंगल संक्रमणको कारणले हुन्छ र यसको प्रभावकारी निदानका लागि एन्टिफङ्गल उपचार आवश्यक पर्दछ । ओभर-द-काउन्टर एन्टिफंगल क्रिमहरू र मलमहरू सामान्यतया दादको उपचार गर्न प्रयोग गरिन्छ र अधिक गम्भीर अवस्थामा देखिएमा अन्य एन्टिफंगल औषधिहरू आवश्यक पर्न सक्छ । 

सत्यानासी झारलाई पनि विभिन्न छाला रोगहरुको निदानका लागि प्रयोग गर्ने गरिन्छ । तर, दादको उपचारमा यसको प्रयोग अत्यन्तै सावधानीपूर्वक गरिनुपर्छ, किनकि यसमा एल्कालोइडहरू हुन्छन् जसलाई अनुचित वा अत्यधिक मात्रामा प्रयोग गर्दा मानव शरीरमा विषाक्त प्रभाव समेत पर्नसक्छ । 

दाद अत्यन्तै संक्रामक अवस्था हो, जुन संक्रमित घरपालुवा जनावर वा अन्य व्यक्तिबाट समेत सर्न सक्छ । दाद संक्रमित छाला वा फंगल स्पोरहरूको प्रत्यक्ष सम्पर्कबाट फैलिन्छ । यसका बीजाणुहरू कपडा, पलंग कुसन, ओछ्यान, र अन्य छिद्रयुक्त सामाग्रीसँगै विभिन्न कपडाहरूमा बाँच्न सक्छन् र यिनिहरू ओसिलो वातावरणमा द्रुत गतिमा फस्टाउँछन् ।

सत्यानासी झारको रसमा सान्गुइनारिन सहित एल्कालोइडहरू रहेका हुन्छन्, यी एल्कालोइडहरूले छालाको रोगलाई शान्त पार्न सक्छन् । यतिमात्र होइन, मानव शरीरमा तिनीहरूले विषाक्त प्रभाव समेत पार्न सक्छन् । त्यसैले यसको सम्भावित विषाक्तताको अवस्थालाई ध्यानमा राख्दै सावधानीपूर्वक र उचित निर्देशन अनुसार नै प्रयोग गर्नुपर्छ ।

सत्यानासी झारको बिरुवामा पाइने एल्कालोइडहरूलाई परम्परागत रूपमा चिकित्सीय प्रभावहरूको लागि प्रयोग गर्ने गरिन्थ्यो । एल्कालोइडहरू साँच्चै विषाक्त हुन्छन्, त्यसैले यसको विषाक्तताको जानकारी विना सत्यानासी झारको प्रयोग मानव शरीरमा गर्नुहुँदैन । 

सत्यानासी झारका बिरुवामा रहेका अल्कालोइडहरूले छालामा जलन, सूजन र छालाको झिल्लीलाई पनि क्षति पुर्‍याउन सक्छन् । यसको प्रयोगले वाकवाकी, बान्ता, चक्कर लाग्ने र श्वासप्रश्वासमा गम्भीर समस्या निम्तिन सक्छ । 

निष्कर्ष

सत्यानासी झारमा औषधीय गुणहरू रहेका कारण परम्परागत रूपमा यसलाई प्रयोग गर्ने गरेको पाइन्छ तर यसले दाद निको पार्छ भन्ने दाबी वैज्ञानिक रुपमा पुष्टि हुँदैन । यसको विषाक्तताको जानकारी बिना मानव शरीरमा सत्यानासी झारको प्रयोग गर्नुहुँदैन । 

नतिजा : आंशिक गलत

हाम्रा स्रोतहरू

Plantarchives
Link.springer
Arxiv.org
Cdc.gov
mportance

(This article is published in collaboration with THIP Media)

तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई ‌सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: [email protected]