Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
भर्खरै सामाजिक संजालमा एउटा राजनीतिक सामग्री फैलिन थालेको छ । उक्त सामग्रीमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संसद् विघटन गर्ने घोषणा गरेको दाबी गरिएको छ ।
At Student Nepal नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको सामग्रीमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँगै देखिने तस्बिरहरू जोडिएको देखिन्छ । उक्त सामग्रीमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले धोका दिएपछि रिसाएका केपी शर्मा ओली राष्ट्रपति भेट्न शितल निवास पुगेको जानकारी दिइएको छ ।
प्रस्तुत भिडियोको थमनेलमा संसद् विघटन गर्ने घोषणा गरेको दाबी गरिएको छ । थमनेलमा लेखिएको छ- ‘प्रचण्डले धोका दिएपछि बाघझैँ रिसाएका ओली सिधै राष्ट्रपति भेट्न शितल निवास पुगे, भयो उथलपुथल । ओली र राष्ट्रपतिले गरे संसद् विघटनको घोषणा ।’
३ घण्टाअघि मात्रै पोस्ट गरिएको दाबीसहितको सामग्रीमा ६ सयभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् भने १६ भन्दा बढी प्रतिक्रिया आइसकेका छन् । दाबीसहितको प्रस्तुत सामग्री आगामी दिनमा सामाजिक संजालमा व्यापक फैलिनसक्ने आँकलन यसको फैलावट गतिले गर्न सकिन्छ ।
नेपालमा तिब्र राजनीतिक समिकरण परिवर्तन भइरहेका बेला यस्ता खालका दाबीहरूले आम मानिसको विचार निर्माणमा विशेष अर्थ राख्दछन् । सोही कारण राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संसद् विघटन गर्ने घोषणा गरेको दाबीसहितको सामग्रीमाथि हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
प्रस्तुत दाबीसहितको सामग्रीबारे जाँच गर्नुअघि नेपालको राजनीतिक हलचललाई बुझ्न जरुरी देखिन्छ । नेपालमा हिजो (आइतबार)सम्म सत्ता गठबन्धनमा केपी शर्मा ओली नेतृत्वको नेकपा (एमाले) पनि सामेल थियो ।
तर, सोमबार बसेको नेकपा (एमाले)को सचिवालय बैठकले सरकारलाई दिएको समर्थन फिर्ता लिने एवं सरकारबाट बाहिरिने निर्णय गर्यो । पार्टीको निर्णयपछि सोमबार दिउँसो नेकपा (एमाले)बाट मन्त्री भएका सबैले प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’लाई भेटेर राजीनामा बुझाएका हुन् । यसको सुरुवात भएको थियो, राष्ट्रपति निर्वाचनबाट ।
नेपालको राष्ट्रपति निर्वाचन फागुन २५ गते हुने तय भएको छ । तत्कालीन सत्तारुढ दल नेकपा (एमाले)ले राष्ट्रपतिको उम्मेदवारका रुपमा सुवास नेम्वाङलाई अगाडि सार्यो । तर, सत्ता गठबन्धनबाटै प्रधानमन्त्री भएका पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ले नेतृत्व गरेको पार्टी माओवादी केन्द्रले नै नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार रामचन्द्र पौडेललाई समर्थन गर्यो । प्रस्तुत निर्णय शुक्रबार नै गरिएको भएपनि एमाले सरकारको विषयमा सोमबार मात्रै निर्णय लिएको हो ।
प्रस्तुत राजनीतिक घटनाक्रमकै बीच राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संसद् विघटन गर्ने घोषणा गरेको दाबीसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा फैलिएको छ । प्रस्तुत दाबीबारे जाँच गर्दैगर्दा हामीले संविधान विघटनको संवैधानिक प्रावधानबारे जाँचबुझ गरेका छौँ ।
संविधानको धारा ८५ ले प्रतिनिधि सभाको कार्यकाल पाँच वर्ष तोकेको छ । तर, प्रतिनिधि सभालाई पाँच वर्षअघि नै विघटन गर्ने व्यवस्था संविधानको धारा ७६ मा उल्लेख गरिएको छ । यो धारा यसअघि नै विवादित भइसकेको छ । केपी शर्मा ओली आफ्नो प्रधानमन्त्री कालमा पनि संसद् विघटन गरेका थिए । उक्त संसद् विघटन सर्वोच्च अदालतले खारेज गरेको थियो ।
संसद् विघटनको त्यो सन्दर्भमा केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री थिए भने अहिले उनी प्रतिपक्ष दलको अध्यक्ष मात्रै छन् । संविधानको धारा ७६ (७) मा उपधारा (५) बमोजिम नियुक्त प्रधानमन्त्रीले विश्वासको मत प्राप्त गर्न नसकेमा वा प्रधानमन्त्री नियुक्त हुन नसकेमा प्रधानमन्त्रीको सिफारिसमा राष्ट्रपतिले प्रतिनिधि सभा विघटन गरी छ महीनाभित्र अर्को प्रतिनिधि सभाकोनिर्वाचन सम्पन्न हुने गरी निर्वाचनको मिति तोक्न सक्ने व्यवस्था छ ।
संवैधानिक व्यवस्था अनुसार संसद् विघटनको सिफारित प्रधानमन्त्रीले राष्ट्रपतिलाई गर्नुपर्छ । तर, वर्तमान समयमा राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी भएपनि केपी शर्मा ओली प्रधानमन्त्री होइनन् । प्रधानमन्त्री रहेका पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ राजनीतिक रुपमा केपी शर्मा ओलीभन्दा ठिक विपरित लाइनमा उभिएका छन् ।
प्रस्तुत तथ्यबाट के प्रष्ट हुन्छ भने प्रमुख प्रतिपक्ष दलका नेता केपी शर्मा ओलीले चहादा पनि संसद् विघटन हुने सम्भावना छैन । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संसद् विघटन गर्ने घोषणा अहिलेसम्म गरेका छैनन् । यसअर्थ माथि उल्लेखित दाबी भ्रामक रहेको छ ।
निष्कर्ष
राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संसद् विघटन गर्ने घोषणा गरेको दाबी गरेको सामग्री भ्रामक छ । राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारी र नेकपा (एमाले)का अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले संसद् विघटन गर्ने घोषणा गरेका छैनन् ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
नेपालको संविधान
Ekantipur, फाल्गुन १५, २०७९
Himalkhabar, ५ माघ, २०७७
Onlinekhabar, २०७७ फागुन ११
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
