Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
सामाजिक संजालमा एउटा भिडियोसहितको सामग्री फेला परेको छ । उक्त भिडियोसहितको सामग्रीमा संघीय संसद्मा धक्कामुक्की भइरहेको दृश्य देख्न सकिन्छ र धक्कामुक्कीको प्रस्तुत दृश्य सदनमा राष्ट्रपति पदका लागि उम्मेदवारी दर्ता गर्दा देखिएको दाबी गरिएको छ ।
Mukesh Mairta नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको दाबीसहितको सामग्रीमा संघीय सांसदको सदन देख्न सकिन्छ । केही सांसदले एकजना महिला सांसदलाई आउकोभन्दा माथि उचालिरहेका छन् । यतिकैमा संसद्का मर्यादापालकहरुले सांसदलाई नियन्त्रण गर्ने कोशिस समेत गरिरहेका छन् ।
भिडियोसहितको सामग्रीमा राखिएको थमनेलर्फत् दाबी पेश गरिएको छ । थमनेलमा लेखिएको छ- ‘नयाँ नेपाल, राष्ट्रपतिका लागि उम्मेदवारी दर्ता गर्ने बेलाको दृश्य ।’
प्रस्तुत दाबीसहितको सामग्रीलाई ५ हजारभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । ३ सयभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरेको दाबीसहितको सामग्रीलाई २ सयभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले सेयर गरिसकेका छन् ।
पछिल्लो समय नेपाली राजनीति राष्ट्रपतिको निर्वाचनमा होमिएको छ । राष्ट्रपतिको निर्वाचन फागुन २५ गते गर्ने निर्णय यसअघि नै भइसकेको छ । राष्ट्रपति पदलाई आफ्नो पोल्टामा पार्न मुलुकमा नयाँ राजनीतिक समिकरण बनिरहेका बेला सामाजिक संजालमा दाबीसहितको सामग्री फैलिएको छ । राष्ट्रपति निर्वाचन जस्तो सम्बेदनशील विषयमा गरिएको दाबीलाई हामीले जाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
नेपालमा राष्ट्रपति निर्वाचनको सरगर्मी बढिरहेका बेला संसद्मा धक्कामुक्की भइरहेको दृश्यसहितको सामग्री सामाजिक संजालमा फैलाइएको छ । सांसदहरूले सदनमा धक्कामुक्की गरिरहेको दृश्य राष्ट्रपतिको निर्वाचनको रहेको दाबी उक्त सामग्रीमा गरिएको छ ।
प्रस्तुत दाबीसहितको सामग्री राष्ट्रपतिको निर्वाचनकै हो कि अन्य कुनै सन्दर्भको हो भन्ने कुराको जाँच हामीले गरेका छौँ । जाँच गर्ने् क्रममा हामीले सबैभन्दा पहिले दाबीसहितको भिडियोलाई पुन: एकपटक राम्रोसँग नियाल्यौँ । उक्त भिडियोमा केही सांसद काँधमा समेत चढेको दृश्य देख्न सकिन्छ ।
काँधमा चढेको दृश्यलाई केन्द्रीत गरेर हामीले ‘संसदमा नाराबाजी’ ‘काँधमा चढेर’ लगायतका वाक्यांश युट्युबमा सर्च गर्यौँ । सर्चको नतिजास्वरुप Setopati नामक युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको एउटा भिडियो भेटियो । १ वर्षअघि अर्थात् १० सेप्टेम्बर २०२१ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियोको शिर्षक छ- ‘जब एमाले सांसद काँध चढेर रोष्टममा पुग्न खोजे ।’
प्रस्तुत तथ्यबाट के प्रष्ट हुन्छ भने प्रस्तुत युट्युब भिडियो र माथि दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको भिडियो एउटै हो । फेला परेको युट्युब भिडियोले दाबीसहितको सामग्रीलाई भ्रामक पुष्टि गरेपनि उक्त भिडियोको मूल सन्दर्भ भने अझै खुल्न सकेको छैन ।
मूल सन्दर्भ पत्ता लगाउन हामीले गुगलमा ‘संसदमा नाराबाजी’ ‘काँधमा चढेर’ ‘अर्थमन्त्री’ लगायतका वाक्यांशलाई गुगलमा सर्च गर्यौँ । सर्चको नतिजास्वरुप हामीले nayapage नामक संचार माध्यममा प्रकाशित समाचार फेला पार्यौँ । २५ भाद्र २०७८ मा प्रकाशित समाचारमा राखिएको तस्बिर तथा विवरण माथि उल्लेखित दाबीसहितको सामग्रीसँग मिल्दोजुल्दो देखिएको छ ।
फेला परेको प्रस्तुत समाचार अनुसार २०७८ भाद्र २५ गते बसेको प्रतिनिधि सभाको बैठकमा उक्त दृश्य देखिएको थियो । तत्कालीन अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले रोष्टममा बजेट सम्बन्धी प्रतिस्थापन विधेयक वाचन गरिरहेका बेला नेकपा (एमाले)का सांसदहरूले विरोध प्रदर्शन गरेको समाचारमा उल्लेख छ ।
निष्कर्ष
राष्ट्रपतिको उम्मेदवारी दर्ता गर्दा देखिएको दृश्य भन्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको दृश्य राष्ट्रपतिको उम्मेदवारी दर्ता गर्दाकाे होइन । फरक सन्दर्भको भिडियोलाई राष्ट्रपति निर्वाचनसँग जोड्दै भ्रामक तरिकाले सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: [email protected]
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
