Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: कास्की जिल्ला अदालतले रवि लामिछाने संलग्न मुद्दाको फैसला सुनाउने भएपछि ‘पोखरामा जनसागर उर्लिएको’ दाबी ।
तथ्य: २५ अगस्ट २०१९ मा पोस्ट गरिएको भिडियोलाई फरक सन्दर्भको मुद्दासँग जोड्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको देखियो ।
प्रहरी हिरासतमा रहेका पूर्वगृहमन्त्री तथा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) सभापित रबि लामिछानेसँग सम्बन्धित एउटा भिडियो सामाजिक संजालमा फैलिरहेको छ । उक्त भिडियोमा कास्की जिल्ला अदालतले रवि लामिछाने संलग्न मुद्दाको फैसला सुनाउने भएपछि ‘पोखरामा जनसागर उर्लिएको’ दाबी गरिएको छ ।
Aayuze..96 नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा जनसागर उर्लिएको दृश्य जोडिएको छ । २३ डिसेम्बर २०२४ मा पोस्ट गरिएको भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘आज कास्की जिल्ला अदालतले रवि लामिछानेको मुद्दाको फैसला सुनाउने भएपछि जनसागर उर्लियो पोखरामा ।’
सोही भिडियो राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी नामक टिकटक आइडीमा पनि पोस्ट गरिएको छ । कास्कीस्थित पोखरामा बंगलादेशको आन्दोलनजस्तै उग्ररुप देखिन थालेको दाबी उक्त भिडियोमा देखिन्छ ।
दाबीसहितको भिडियोलाई २१ हजारभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । यो सामग्री सामाजिक संजालमा द्रुत गतिमा फैलिरहेको देखिन्छ ।
के भिडियोमा देखिने दृश्य पोखरा कै हो त? कास्की जिल्ला अदालत र रवि लामिछानेको मुद्दासँग जोडिएको भिडियोको वाक्तविकता पत्ता लगाउन हामीले तथ्याजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
रवि लामिछानेविरुद्ध सहकारी ठगी, सङ्गठित अपराध र सम्पत्ति शुद्धीकरणको आरोपमा अभियोगपत्र दायर भइसकेको छ । कास्की अदालतले दिएको जानकारी अनुसार ७ पुस २०८१ मा जिल्ला सरकारी वकिल कार्यालयले लामिछानेविरुद्ध फरकफरक कसूरमा सजाय माग गर्दै उक्त अभियोगपत्र दर्ता गरेको हो ।
अर्कोतर्फ जिल्ला अदालत कास्कीमा रवि लामिछानेसहितका अभियुक्तको सुनुवाइ सुरु भइसकेको छ । अदालतमा उनीहरुको बयान भइरहेको छ ।
यही सन्दर्भमा अदालतले रवि लामिछाने संलग्न मुद्दाको फैसला सुनाउने भएपछि ‘पोखरामा जनसागर उर्लिएको’ दाबीसहितको भिडियो सामाजिक संजालमा फैलाइएको छ । भिडियोको जाँचका क्रममा हामीले ‘रवि लामिछाने’ ‘जनसागर’ लगायतका वाक्यांश र भिडियोका स्क्रिनसटहरुलाई जाँच गर्यौँ ।
जाँचको नतिजास्वरुप एउटा पुरानो भिडियो फेला पर्यो । Aashish Bhomjan नामक फेसबुक आइडीमा पोस्ट गरिएको पुरानो भिडियो र दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको दृश्यबीच समानता देख्न सकिन्छ ।
२५ अगस्ट २०१९ मा पोस्ट गरिएको भिडियोको क्याप्सनमा लेखिएको छ- ‘एक जना संचारकर्मीको समर्थनमा चितवनस्थित चितवन हस्पिटल प्रा.लि. मा रवि लामिछानेको पक्षमा देखिएका जनसागर ।’
सोही भिडियो राम्रो नेपाल हाम्रो सपना नामक फेसबुक पेजमा पोस्ट गरिएको देखियो । २५ अगस्ट २०१९ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियोमा पनि ‘चितवनमा जनसागर उर्लिएको’ जानकारी दिइएको छ ।
जाँचका क्रममा उक्त भिडियो पत्रकार शालिकराम पुडासैनी आत्महत्या दुरुत्साहन मुद्दासँग सम्बन्धित देखिन्छ । ८ भादौ २०७६ मा रवि लामिछाने, युवराज कँडेल र अस्मिता भन्ने रुकु कार्कीलाई आत्महत्या दुरुत्साहन अन्तर्गत चितवन जिल्ला अदालतमा मुद्दा दर्ता गरिएको थियो ।
मुद्दाको प्रक्रिया अगाडि बढिरहेका बेला तत्कालीन कार्यक्रम प्रस्तोता रवि लामिछानेका समर्थकले जिल्ला अदालत चितवन अगाडि प्रर्दशन गरेका थिए । उक्त प्रदर्शनमा झडपसमेत भएको र केही प्रर्दशनकारी प्रकाउ परेको खबर त्यतिबेलै प्रकाशित भएको देखिन्छ । सोही सन्दर्भको दृश्यलाई कास्की जिल्ला अदालत र रवि लामिछाने संलग्न मुद्दासँग जोड्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको देखिन्छ ।
निष्कर्ष
कास्की जिल्ला अदालतले रवि लामिछाने संलग्न मुद्दाको फैसला सुनाउने भएपछि पोखरामा जनसागर उर्लिएको दाबी भ्रामक छ । केही वर्षअघि पत्रकार शालिकराम पुडासैनी आत्महत्या दुरुत्साहन मुद्दाका विषयमा रवि लामिछानेका समर्थकले जिल्ला अदालत चितवन अगाडि प्रर्दशन गरेका थिए । २५ अगस्ट २०१९ मा पोस्ट गरिएको भिडियोलाई फरक सन्दर्भको मुद्दासँग जोड्दै सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
समाचार, nagariknews.nagariknetwork.com
समाचार, bbc.com/nepali
भिडियो, राम्रो नेपाल हाम्रो सपना
भिडियो, Aashish Bhomjan
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे तथ्यजाँच, अनुसन्धान वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई [email protected] मा इमेल गर्नुसक्नुहुनेछ अथवा हामीलाई 9999499044 नम्बरमा ह्वाट्सएप गर्नुहोस् । हामीलाई सम्पर्क गर्न तपाईं सम्पर्क पेजमा गएरसमेत फारम भर्न सक्नुहुनेछ ।
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
