Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: नेपाल प्रहरीका पूर्वआइजिपी सर्वेन्द्र खनालले ‘आफ्नै दलका प्रधानमन्त्रीलाई थर्काएको’का छन् ।
तथ्य: फरक सन्दर्भको पुरानो र असम्बन्धित अन्तर्वार्ताको अंशलाई प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको तस्बिरसँग जोडिएको पाइयो ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली र नेपाल प्रहरीका पूर्वआइजिपी सर्वेन्द्र खनालसँग सम्बन्धित सामग्री सामाजिक संजालमा फेला परेको छ । पूर्वआइजिपी सर्वेन्द्र खनालले ‘आफ्नै दलका प्रधानमन्त्रीलाई थर्काएको’ दाबी गरिएको छ ।
Loken Tmg नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको तस्बिर र पूर्वआइजिपी सर्वेन्द्र खनाल बोलिरहेको दृश्य जोडिएको छ । ८ नोभेम्बर २०२४ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ- आफ्नै दलको प्रधानमन्त्रीलाई थर्काउँदै सर्वेन्द्र खनाल । एमालेबाट हारेको रिस पोख्दै खनाल ।’
दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको भिडियोमा खनालले भनेका छन्- ‘प्रधानमन्त्री भएर देश लुट्नलाई आएको हो ? प्रधानमन्त्री भएर कुनै गठजोड बनाएर, गठबन्धन बनाएर नाममा मनपरी गर्दै हिँड्नका लागि हो ? यसैका लागि हो सबै छानेको ? यहाँ त के भने कोही पनि नभन्ने भएर मनपरी गर्दै हिँडेका ।’
प्रस्तुत दाबीसहितको सामग्रीमा करिब ९ हजार टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । ४ सयभन्दा बढी प्रतिक्रिया आएको भिडियोलाई ३ सयभन्दा बढी पटक सेयर भइसकेको छ । उक्त भिडियो/अडियोबाट १५ भन्दा बढी थप भिडियो पुनर्उत्पादन भइसकेको विवरण टिकटकले देखाउँछ ।
प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको तस्बिर जोडेर सर्वेन्द्र खनालले आफ्नै दलका प्रधानमन्त्रीलाई थर्काएको दाबी गर्ने तथ्य के हो त ? वास्तविकता सन्दर्भ र तथ्य पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गर्यौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
जाँचका क्रममा हामीले सबैभन्दा पहिले सर्वेन्द्र खनाल देखिने भिडियोको जाँच गर्यौँ । जसका लागि सर्वेन्द्र खानाल अन्तर्वार्ता ‘Sarbendra Khanal Interview’ लगायतका वाक्यांशहरुको जाँच गर्यौँ ।
जाँचकै क्रममा Ktm Khabar नामक युट्युब च्यनलमा पोस्ट गरिएको भिडियो भिडियो फेला पर्यो । २ जुलाई २०२३ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियो सेट र हालसालै पोस्ट गरिएको दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको क्लिपको सेट एकआपसमा मिलेका छन् ।
एक वर्ष पुरानो प्रस्तुत अन्तर्वार्ताको एउटा अंशलाई दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको देखिन्छ । अन्तर्वार्ताको उल्लेखित अंशमा सर्वेन्द्र खनाल र कार्यक्रम प्रस्तोताबीच ललिता निवास जग्गा प्रकरणबारे चर्चा भइरहेको छ । खनालले आफ्नो अनुसन्धानमा पूर्वप्रधानमन्त्रीद्वय डा.बाबुराम भट्टराई र माधवकुमार नेपाल पनि ललिता निवास जग्गा प्रकरणमा दोषी रहेको जिकिर गर्छन् ।
यहीबेला सर्वेन्द्र खनालले बोलेको एउटा अंश (प्रधानमन्त्री भएर देश लुट्नलाई आएको हो ? प्रधानमन्त्री भएर कुनै गठजोड बनाएर, गठबन्धन बनाएर नाममा मनपरी गर्दै हिँड्नका लागि हो ? यसैका लागि हो सबै छानेको ? यहाँ त के भने कोही पनि नभन्ने भएर मनपरी गर्दै हिँडेका) लाई दाबीसहितको सामग्रीमा जोडिएको देखिन्छ ।
हामीले अन्तर्वार्ताको मूल भागबाट १८: देखि २१:१० सम्मको अंशलाई झिक्यौँ । अन्तर्वार्ताको उक्त अंशमा रहेको सवालजवाफ जस्ताको तस्तै पढ्नुहोस्-
कार्यक्रम प्रस्तोता: सर, त्यसो भए यो ललिता निवास प्रकरणको जुन मुहान छ नि, त्यो डा.बाबुराम भट्टराई प्रधानमन्त्री हुँदादेखि सुरु भा’छ हो? के देखिन्छ अनुसन्धानबाट, किनभने उनले नक्कली गुठी निर्माण गरिएको भनेपछि त सुरुवातकर्ता उनी भए !
सर्वेन्द्र खनालको जवाफ: अब, सट्टापट्टाको रुपमा पूर्वप्रधानमन्त्री माधव नेपालजीको पनि त्यो सट्टापट्टा गरिएको देखिन्छ हैन, किनभने यो ठाउँको जग्गा उसलाई दिने, यो ठाउँको जग्गा सरकारी परेको हुनाले उनीहरुलाई जग्गा दिनुपर्छ भनेर । त्यसमा एक त पहिला उनीहरुकै नाममै पार्ने, त्यहाँ सट्टापट्टा पर्ने त्यहाँ पनि देखिन्छ । २०६९-२०७० सालतिर बाबुरामको पालामा त …भनिने गुठी नै छैनन् । दुनिया हेर्यो, दुनिया अनुसन्धान गरिसकेपछि नभएको ठाउँमा गुठी कामय गर्न लगाएर उसको नाममा राखेर त्यसपछि समरजंग कम्पनीको जग्गा हडप्ने काम भएको छ ।
कार्यक्रम प्रस्तोता: ए, सुरु त माधव नेपालको पालादेखि भएको छ !
सर्वेन्द्र खनालको जवाफ: उहाँहरुकोमा Periodic रुपमा यो घटनाक्रमहरु भएको छ ।
कार्यक्रम प्रस्तोता: हिजो युवराज कोइरालाले भन्नुभएको छ नि, यो त भूमिसुधार मन्त्रालयबाट जानुपर्ने कुरा भौतिक योजना मन्त्रालयबाट गएको छ । त्यहाँ टिप्पणीमै माधव.. प्रधानमन्त्रीको निर्देशनमा गरिएको भनिएको छ । मोहियाका कुराहरु गरिएका छन् भनेपछि माधवकुमार नेपाल संलग्न देखिन्छन्, अनुसन्धानबाट तपाईंहरुले त्यो कुरा पत्ता लगाउनु भो त, के हो?
सर्वेन्द्र खनालको जवाफ: अनुसन्धानबाट…त्यो देखिन्छ त्यो देखिएर हामीले प्रष्ट राखिदिएका छौँ । स्पष्ट त्यही छ । त्यही छ, क्याविनेट बैठकले के गर्यो, के गर्न हुन्छ भन्ने कुरा…
कार्यक्रम प्रस्तोता: यसलाई नीतिगत निर्णयतिर लगेर व्यख्या गरे !
सर्वेन्द्र खनालको जवाफ: के का नीतिगत ! सरकारको सम्पत्ति लगेर लुट मच्चाएका छन्, मनपरी गरेका छन् । प्रधानमन्त्री भएर देश लुट्नलाई आएको हो ? प्रधानमन्त्री भएर कुनै गठजोड बनाएर, गठबन्धन बनाएर नाममा मनपरी गर्दै हिँड्नका लागि हो ? यसैका लागि हो सबै छानेको ? यहाँ त के भने कोही पनि नभन्ने भएर मनपरी गर्दै हिँडेका । बाबुराम भट्टराईले त्यही देख्नुभएन त, नभएको गुठीमा गर्ने हो ? त्यसमा मन्त्रीलाई मात्र कारबाही गर्ने, सचिवलाई मात्र गर्ने, प्रधानमन्त्रीलाई नगर्ने भन्ने हुन्छ ? फौजदारी मुद्दामा आएपछि जो सुकै होस्, प्रधानमन्त्री होस् कि अर्को होस् । निधारमा लेखेर बसिरा हुन्छ को प्रधानमन्त्री भन्दै ? हो, चिनिएला प्राक्टिकल्ली यो मान्छे प्रधानमन्त्री भएको हो भनेर अनि त्यसलाई छाड्ने कुरा हुन्छ ? के का लागि नीतिगत कुरा ?
फेला परेका तथ्यहरुले के देखाउँछ भने, एक पुरानो अन्तर्वार्तामा पूर्वआइजिपी सर्वेन्द्र खनालले आफ्नो अनुसन्धानमा पूर्वप्रधानमन्त्रीद्वय डा.बाबुराम भट्टराई र माधवकुमार नेपाल पनि ललिता निवास जग्गा प्रकरणमा दोषी रहेको जिकिर गरेका थिए । उक्त अन्तर्वार्तामा खनालले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली वा नेकपा एमालेविरुद्ध कुनै अभिव्यक्ति दिएका थिएनन् । तर, सोही अन्तर्वार्ताको एउटा अंशमा प्रधानमन्त्रीको तस्बिरसहित वर्तमान सन्दर्भमा पोस्ट गरिएको देखियो ।
निष्कर्ष
नेपाल प्रहरीका पूर्वआइजिपी सर्वेन्द्र खनालले ‘आफ्नै दलका प्रधानमन्त्रीलाई थर्काएको’ भन्दै भिडियो भ्रामक छ । फरक सन्दर्भको पुरानो र असम्बन्धित अन्तर्वार्ताको अंशलाई भ्रामक दाबीसहित प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको तस्बिरसँग जोडिएको छ ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
अन्तर्वार्ता भिडियो, Ktm Khabar
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे तथ्यजाँच, अनुसन्धान वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई [email protected] मा इमेल गर्नुसक्नुहुनेछ अथवा हामीलाई 9999499044 नम्बरमा ह्वाट्सएप गर्नुहोस् । हामीलाई सम्पर्क गर्न तपाईं सम्पर्क पेजमा गएरसमेत फारम भर्न सक्नुहुनेछ ।
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
