Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
तथ्य: पूर्वप्रधानमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालाई गृहजिल्ला डडेल्धुरामा स्थानीय जनताले ‘जुत्ताको माला लगाएर गाउँ निकाला’ गरेको दाबी ।
दाबी: फेब्रुअरी २०१८ को फरक र पुरानो सन्दर्भको घटनालाई शेरबहादुर देउवासँग जोड्दै भ्रामक दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
पूर्वप्रधानमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवासँग सम्बन्धित एउटा सामग्री सामाजिक संजालमा फेला परेको छ । उक्त सामग्रीमा गृहजिल्ला डडेल्धुरामा रहेका देउवालाई स्थानीय जनताले ‘जुत्ताको माला लगाएर गाउँ निकाला’ गरेको दाबी गरिएको छ ।
Newstimenepal24 नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको सामग्रीमा मानिसहरुबीच असहज परिपस्थिति सृजना भएको भिडियो जोडिएको छ । उक्त भिडियोसँगै पूर्वप्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा र वर्तमान प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको तस्बिरसमेत जोडिएको देखिन्छ । साथै भिडियोमा जोडिएको अडियोमा गृहजिल्ला डडेल्धुरामा रहेका देउवालाई स्थानीय जनताले ‘जुत्ताको माला लगाएर गाउँ निकाला’ गरेको दाबी गरिएको छ ।
सोही सामग्रीको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘Breaking news डडेल्धुरामा रहेका शेरबहादुर देउवालाई त्यहाँका जनताले जुत्ताको माला लगाएर गाउँ निकाला’ ।
दाबीसहितको सामग्रीमा साढे ४ हजारभन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । १ सय ३० भन्दा बढी सेयर भइसकेको उक्त सामग्री सामाजिक संजालमा द्रुत गतिमा फैलिरहेको देखिन्छ ।
के पूर्वप्रधानमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालाई डडेल्धुराका स्थानीय जनताले ‘जुत्ताको माला लगाएर गाउँ निकाला’ गरेका हुन् त? दाबीसहित पोस्ट गरिएको भिडियोको वास्तविक सन्दर्भ पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
सबैभन्दा पहिले हामीले दाबीसहितको भिडियोलाई राम्रोसँग जाँच गर्यौँ । भिडियोमा कुनै समय डा.गोविन्द केसीको अभियानमा संलग्न व्यक्तिहरुलाई पनि देख्न सकिन्छ । यही आधारमा हामीले हामीले ‘डा.गोविन्द केसीका समर्थक’ ‘झडप’ लगायतका वाक्यांश जाँच गर्यौँ । जाँचको नतिजास्वरुप Nepal Live युट्युब च्यानलमा पोस्ट गरिएको भिडियो फेला पर्यो ।
२० फेब्रुअरी २०१८ मा पोस्ट गरिएको भिडियोमा केही व्यक्तिहरुले नारावाजी गरिरहेको दृश्य देख्न सकिन्छ । साथै भिडियोको शिर्षकमा लेखिएको छ- ‘डा.गोविन्द केसीका समर्थक’ ।
फेला परेको भिडियो र दाबीसहित सामाजिक संजालमा फैलाइएको भिडियोबीच केही समानता देख्न सकिन्छ ।
थप जाँचका क्रममा ८ फागुन २०७४ (२० फेब्रुअरी २०१८) मै प्रकाशित केही समाचार फेला परे । setopati र pahilopost लगायतका संचार माध्यममा प्रकाशित समाचार अनुसार तत्कालीन प्रधानन्यायाधीश गोपाल पराजुलीविरुद्ध डा.गोविन्द केसीको समर्थकले काठमाडौँमा प्रदर्शन गरेका थिए ।
सर्वोच्च अदालतमा हाजिर हुन पुगेका डा.केसीका समर्थकहरुले बबरमहलस्थित जिल्ला प्रसाशन कार्यालय घेराउ र नाराबाजीसमेत गरेका थिए । सोही प्रदर्शनमा सहभागि मिलन पाण्डेले आफ्नो फेसबुक आइडीमा तस्बिरहरु पोस्ट गरिएको भेटियो ।
फेला परेका तथ्यहरुबाट के पुष्टि हुन्छ भने फागुन २०७४ मा डा.गोविन्द केसी अवहेलना मुद्दामा हाजिर हुन सर्वोच्च अदालत पुगेका थिए । यही क्रममा केसीका समर्थकहरुले प्रधानन्यायाधीश पराजुलीविरुद्ध कडा नारावाजी गरेका थिए । साथै प्रदर्शनमा सहभागि भएका युवाहरुलाई प्रहरीले जिल्ला प्रशासन कार्यालय अगाडिबाट पक्राउ गरेको थियो ।
सोही क्रममा खिचिएको भिडियोलाई पूर्वप्रधानमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवासँग जोडेर सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको देखिन्छ ।
भिडियोसहित पोस्ट गरिएको दाबीबारे थप जाँच गर्ने क्रममा हामीले जिल्ला प्रहरी कार्यालय डडेल्धुरामा सक्पर्क गर्यौँ । जिल्ला प्रहरी कार्यालयका निमित्त कार्यालय प्रमुख डम्बर बिष्टले सामाजिक संजालमा फैलाइएजस्तो घटना डडेल्धुरामा नघटेको प्रष्ट पारे ।
निष्कर्ष
पूर्वप्रधानमन्त्री तथा नेपाली कांग्रेसका सभापति शेरबहादुर देउवालाई गृहजिल्ला डडेल्धुरामा स्थानीय जनताले ‘जुत्ताको माला लगाएर गाउँ निकाला’ गरेको दाबी भ्रामक छ । फेब्रुअरी २०१८ को फरक र पुरानो सन्दर्भको घटनालाई शेरबहादुर देउवासँग जोड्दै भ्रामक दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
भिडियो, Nepal Live
समाचार, setopati
समाचार, pahilopost
फेसबुक आइडी, Milan Pandey
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे तथ्यजाँच, अनुसन्धान वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई [email protected] मा इमेल गर्नुसक्नुहुनेछ अथवा हामीलाई 9999499044 नम्बरमा ह्वाट्सएप गर्नुहोस् । हामीलाई सम्पर्क गर्न तपाईं सम्पर्क पेजमा गएरसमेत फारम भर्न सक्नुहुनेछ ।
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
