Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: गगन थापालाई लक्षित गरी बम विस्फोटन भएको छ ।
तथ्य: वर्तमान सन्दर्भमा गन थापालाई लक्षित गरी बम विस्फोटन भएको छैन । पाँच वर्ष पुरानो घटनालाई पुन: सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
सामाजिक संजालमा नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री गगन थापासँग सम्बन्धित भिडियो सामग्री फेला परेको छ । उक्त सामग्रीमा गगन थापालाई लक्षित गरी बम विस्फोटन भएको दाबी गरिएको छ ।
S U R Y A नामक टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियो सामग्रीमा प्रतिनिधि सभाका सांसद, नेपाली कांग्रेसका महामन्त्री तथा पूर्वमन्त्री गगन थापा बम विस्फोटबाट घाइते भएको जानकारी दिइएको छ । दाबीसहितको भिडियो सामग्रीमा थापाको टाउकोमा पट्टी बाँधिएको तस्बीर देख्न सकिन्छ । साथै अडियोमार्फत् गरिएको दाबीमा उक्त विस्फोटबाट थापासहित ११ जना घाइते भएको र थापाको पिठ्यु र टाउकाेमा चोट लागेको बताइएको छ ।
दाबीसहितको सामग्री पोस्ट भएको २४ घन्टा नपुग्दै उक्त सामग्रीमा करिब १ हजार टिकटक प्रयोगकर्ताले रियाक्ट गरिसकेका छन् । त्यस्तै यही अवधिमा उक्त सामग्रीलाई २० भन्दा बढी टिकटक प्रयोगकर्ताले सेयर गरिसकेका छन् । मुलुकको उच्च पदस्थ व्यक्तिमाथि बम आक्रमणको दाबी अत्यन्तै संवेदनशील विषय हो । त्यसैले प्रस्तुत दाबीमाथि हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
माथि उल्लेखित दाबीसहितको सामग्रीमा गगन थापालाई लक्षित गरी बम विस्फोटन भएको दाबी गरिएको छ । त्यसैले हामीले सबैभन्दा पहिले बम विस्फोटको दाबीलाई जाँच गर्ने कोशिस गर्यौँ । यही दाबीसँग मिल्दोजुल्दो सामग्रीमाथि न्युजचेकरले यसअघि नै तथ्यजाँच गरिसकेको छ ।
एक वर्षअघि अर्थात् २०२२ मार्च महिनातिर नेपालको राजधानी काठमाडौँ उपत्यका वरिपरि विस्फोटक पदार्थहरू (बम) फेला परेका थिए । सोही समय गगन थापालाई लक्षित गरी बम विस्फोटन भएको दाबीसहितको सामग्री फेला परेको थियो । अहिले पनि सोही दाबीसहितको सामग्रीसँग मिल्दोजुल्दो सामग्री फेला परेको हो ।
माथि उल्लेखित दाबी अनुसार हामीले युट्युबमा गगन थापा र बस विस्फोटसँग सम्बन्धित विभिन्न किवर्ड सर्च गर्यौँ । सर्चको नतिजास्वरुप हामीले Sailungonline नामक युट्युब च्यानलमा पाँच वर्षअघि पोस्ट गरिएको समाचार रिपोर्ट फेला पार्यौँ ।
फेला परेको समाचार रिपोर्टको एउटा अंश काँटछाँट गरेर टिकटकमा फैलाइएको पाइयो । युट्युबमा पाँच वर्षअघि अर्थात् ४ डिसेम्बर २०१७ मा पोस्ट गरिएको मूल भिडियोमा गगन थापा बम विस्फोटनमा परेको जानकारी दिइएको छ ।
२०७४ मंसिरमा प्रतिनिधि सभाको निर्वाचनको प्रचारप्रसार भइरहेको थियो । काठमाडौँको नारायणस्थानस्थित चपली हाइटमा नेपाली कांग्रेसका तत्कालीन प्रतिनिधि सभाका उम्मेदवार थापालाई लक्षित गरेर बम विस्फोटन भएको थियो ।
तत्कालीन घटनासँग सम्बन्धित समाचार अनुसार गगन थापालाई लक्षित गरी बम विस्फोटन गराएको आरोपमा नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव; समूहका ६ जना पक्राउ परेका थिए । पक्राउ परेकाहरुको साथबाट चिनियाँ पेस्तोलसहित चार वटा बम समेत बरामद गरिएको थियो । उक्त घटनाबारे त्यो बेलै तयार पारिएको समाचारलाई छाँटकाँटगरी वर्तमान सन्दर्भमा सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो ।
निष्कर्ष :
वर्तमान सन्दर्भमा गन थापालाई लक्षित गरी बम विस्फोटन भएको छैन । पाँच वर्ष पुरानो घटनालाई पुन: सामाजिक संजालमा फैलाइएको पाइयो । पूरानो समाचारको अडियोसहितको भिडियोलाई वर्तमान सन्दर्भसँग मिलाएर फैलाइएको देखियो ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू :
Sailungonline
Onlinekhabar
Nepal.newschecker.co
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
