Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: बंगलादेशमा मन्दिरहरु जलाउँदै (भिडियो सहित) ।
तथ्य: राज प्यालेस कफी शप एन्ड रेस्टुरेन्टको भिडियोलाई गलत दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
आगलागी भइरहेको एउटा भिडियो सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको छ । उक्त भिडियोसँगै बंगलादेशमा मन्दिर जलाइएको दाबी गरिएको छ ।
आनन्द सुबेदी नामक फेसबुक आइडीमा पोस्ट गरिएको छोटो भिडियो (रिल) मा एउटा संरचना देख्न सकिन्छ, जहाँ आगो लागिरहेको छ । भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘बंगलादेशमा मन्दिरहरु जलाउँदै ।’
११ अगस्ट २०२४ मा पोस्ट गरिएको भिडियोलाई १७ लाखभन्दा बढी फेसबुक प्रयोगकर्ताले हेरिसकेका छन् । त्यस्तै ५० हजारभन्दा बढी लाइक गरिएको भिडियोलाई साढे ३ हजारभन्दा बढी पटक सेयर गरिएको देखिन्छ ।
प्रस्तुत तथ्यांकले के प्रष्ट पार्छ भने बंगलादेशमा मन्दिर जलाइएको दाबीसहित पोस्ट गरिएको भिडियो सामाजिक संजालमा व्यापक फैलिसकेको छ । भिडियोको वास्तविकता पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
केही समयअघि बंगलादेशको सडक आन्दोलन उत्कर्षमा पुगेको थियो । ‘कोटा प्रणालीमा रहेको भेदभावविरुद्ध’ सुरु भएको आन्दोलन हिंसात्मक बनेको समाचार संचार माध्यममा प्रकाशित भएका थिए । यही सन्दर्भमा बंगलादेशमा मन्दिर जलाइएको दाबीसहित एउटा भिडियो सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको छ ।
भिडियोको जाँचका क्रममा सबैभन्दा पहिले हामीले केही दृश्यहरुको स्क्रिनसट लियौँ र ती स्क्रिनसटलाई गुगल लेन्समा रिभर्स इमेज सर्च गर्यौँ । सर्चको नतिजास्वरुप dhakamail.com मा प्रकाशित समाचार फेला पर्यो ।
५ अगस्ट २०२४ मा प्रकाशित समाचारमा उल्लेख गरिएको तस्बिर र दाबीसहितको भिडियोको दृश्य मिल्दाजुल्दा छन् । समाचार अनुसार शेख हसिनाले प्रधानमन्त्रीबाट राजिनामा दिएर देश छाडेपछि आन्दोलनकारीले सतखिरा नगरमा हर्षयाली निकालेका थिए । सोही क्रममा शहरका विभिन्न क्षेत्रमा तोडफोड र आगजनी भएको थियो ।
फेला परेको समाचारमा तस्बिरको सन्दर्भ नखुलाइएका कारण हामीले जाँचलाई थप अगाडि बढायौँ । यही क्रममा सामाजिक संजाल एक्समा केही पोस्टहरु फेला परे, जसमा उक्त भिडियोमा देखिएको दृश्य कोलारोआ, सातखीरा (बंगलादेश)मा रहेको राज प्यालेस कफी शप रेस्टुरेन्टसँग सम्बन्धित रहेको र हिन्दू मन्दिर नभएको जानकारी दिइएको छ ।
यही आधारमा हामीले ‘Raj Palace Coffee Shop & Restaurant Kalaroa, Satkhira’ लाई गुगल म्यापमा सर्च गर्यौँ । फेब्रुअरी २०२३ मा अपडेट गरिएको गुगल म्याप ‘स्ट्रिट भ्यु’ हेर्दा केही दृश्यहरु दाबीसहितको भिडियोसँग मिल्दाजुल्दा देखिन्छन् ।
यसअघि दाबीसहितको भिडियो अन्य देशहरुमा पनि फैलिएको देखिन्छ । सोही भिडियोको तथ्यजाँच बाङ्ला भाषामा newschecker.in ले ९ अक्टोबर २०२४ मा प्रकाशित गरेको पाइयो । हेर्नुहोस् – Fact Check: এটা বাংলাদেশের কোনও মন্দিরে আগুন লাগানোর ভিডিয়ো নয়, জানুন আসল সত্যিটা । प्रस्तुत तथ्यजाँचले दाबी सहितको भाइरल भिडियो राज प्रसाद रेस्टुरेन्ट रहेको र मन्दिरको नरहेको निष्कर्ष निकालेको छ ।
राज प्यालेस कफी शप एन्ड रेस्टुरेन्टसँग सम्बन्धित अन्य भिडियोहरु Faruk hossain (Raz) लगायतका युट्युबमा फेला परेका छन् । जसका दृश्यहरु दाबीसहितको भिडियोसँग मिल्दाजुल्दा छन् ।
तथ्यजाँचका क्रममा फेला परेका तथ्यबाट के पुष्टि हुन्छ भने बंगलादेशमा मन्दिर जलाइएको दाबी भ्रामक छ ।
निष्कर्ष
बंगलादेशमा मन्दिर जलाइएको दाबी सहित नेपालमा फैलाइएको संरचनाको भिडियो हिन्दूहरुको मन्दिर होइन । राज प्यालेस कफी शप एन्ड रेस्टुरेन्टको भिडियोलाई गलत दाबीसहित सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
नतिजा : गलत
हाम्रा स्रोतहरू
समाचार/तस्बिर: dhakamail.com
तथ्यजाँच: https://newschecker.in/bn
Google Map Street View: Raj Palace Coffee Shop & Restaurant Kalaroa, Satkhira
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
