Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
दाबी: रास्वपाका सभापति रवि लामिछानेको पक्षमा हजारौँ, लाखौँ नेपाली जनता सडकमा आएको दाबी ।
तथ्य: पुरानो र फरक सन्दर्भमा खिचिएको भिडियोलाई राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीसँग जोड्दै वर्तमान सन्दर्भमा पोस्ट गरिएको पाइयो ।
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का सभापति एवं पूर्वगृहमन्त्री रवि लामिछानेसँग जोड्दै एउटा भिडियो सामाजिक संजालमा पोस्ट गरिएको छ । उक्त भिडियोमा रास्वपाका सभापति लामिछानेको पक्षमा हजारौँ, लाखौँ नेपाली जनता सडकमा आएको दाबी गरिएको छ ।
रा.स्व.पा.समर्थक हामी टिकटक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियोमा मानिसहरुको भीड सडकमा उत्रिएको दृश्य देख्न सकिन्छ । उक्त भिडियोको थमनेलमा लेखिएको छ- ‘जय घण्टी, राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापतिको समर्थनमा हजारौँ लाखौँ जनता सडकमा । मिशस ८४ मा नयाँ संविधान जारी गरौँ, अहिलेको संविधान खारेज गरौँ ।’
९ सेप्टेम्बर २०२४ मा पोस्ट गरिएको भिडियो सामाजिक संजालमा फैलिनेक्रम जारी छ । राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का सभापति रवि लामिछानेसँग जोडिएको भिडियो कहिलेको हो त? भिडियोको सन्दर्भ पत्ता लगाउन हामीले तथ्यजाँच गरेका छौँ ।
तथ्यजाँच/प्रमाणीकरण
‘मिशस ८४ मा नयाँ संविधान जारी गरौँ, अहिलेको संविधान खारेज गरौँ’ लेखेर पोस्ट गरिएको भिडियोमा मानिसहरुको भीड देख्न सकिन्छ । त्यसैले सबैभन्दा पहिले हामीले उक्त भिडियोको स्क्रिनसटलाई गुगल लेन्समा सर्च गर्यौँ ।
जाँचको नतिजास्वरुप Nepali Culture नामक linkedin पेजमा पोस्ट गरिएको भिडियो फेला पर्यो । तर, उक्त भिडियो हालसालै पोस्ट भएको भने होइन । २०१९ मा पोस्ट गरिएको उक्त भिडियोको क्याप्सनमा ‘Rabi Lamichhane Update’ लेखिएको छ । साथै उक्त भिडियोमा ‘रबि दाई हाई हाई’ लगायतका नाराहरु पनि सुन्न सकिन्छ ।
पाँच वर्षअघि पोस्ट गरिएको भिडियोको जाँचका क्रममा हामीले थुप्रै वाक्यांश जाँच गर्यौँ । नतिजाहरु उपलब्ध देखिएनन् । त्यसैले भिडियो खिचिएको स्थान पत्ता लगाउन सेप्टेम्बर २०२३ मा अपडेट गरिएको गुगल म्याप स्ट्रिट भ्यू नियाल्यौँ । नतिजास्वरुप दाबीसहितको भिडियो काठमाडौँको नयाँ बानेश्वरस्थित मदन भण्डारी सडकको बुद्धनगर क्षेत्रसँग मिल्दोजुल्दो देखियो ।
दाबीसहितको भिडियो नयाँ बानेश्वर क्षेत्रमा खिचिएको पत्ता लगेपछि हामीले सामाजिक संजालहरुमा ‘रबि लामिछनेका समर्थक’ ‘नयाँ बानेश्वर’ लगायतका वाक्यांश सर्च गर्यौँ । जाँचको नतिजास्वरुप फडिन्द्र श्रेष्ठ नामक फेसबुक आइडीमा पोस्ट गरिएको भिडियो फेला पर्यो ।
फेला परेको भिडियो पनि पाँच वर्ष पहिले नै पोस्ट गरिएको देखिन्छ । २४ अगस्ट २०१९ पोस्ट गरिएको भिडियोको क्याप्सनमा लेखिएको छ- ‘रबि लामिछाने लाई रिहा गर । काठमाडौँ बानेश्वर ।Camara- Phadindra Shrestha’ ।
फेला परेका नतिजाका आधारमा हामीले पाँच वर्ष पुरानो घटनाको जाँच गर्यौँ ।
त्यो बेला पत्रकार शालिकराम पुडासैनी आत्महत्या प्रकरणमा तत्कालीन टेलिभिजन प्रस्तोता रवि लामिछानेसहित तीन जनालाई प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको थियो । साथै उनका समर्थकहरुले काठमाडौँसँग विभिन्न ठाउँमा लामिछानेको पक्षमा प्रदर्शन गरेका थिए ।
२४ अगस्ट २०१९ मा spotlight nepal मा प्रकाशित समाचार अनुसार रवि लामिछानेका समर्थकहरुले नयाँ बानेश्वरमा समेत प्रदर्शन गर्दै रिहाइको माग गरेका थिए । दाबीसहितको भिडियोसँग मिल्ने अन्य भिडियो पोस्ट गरिएको मिति र यो समाचार प्रकाशित भएको मिति एउटै देखिन्छ ।
निष्कर्ष
‘मिशस ८४ मा नयाँ संविधान जारी गरौँ, अहिलेको संविधान खारेज गरौँ’ लेखेर राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा)का सभापति रवि लामिछानेकाे पक्षमा हजारौँ, लाखौँ नेपाली जनता सडकमा आएको दाबी भ्रामक छ । पुरानो र फरक सन्दर्भमा पोस्ट गरिएको भिडियोलाई वर्तमान सन्दर्भमा पोस्ट गरिएको पाइयो । पाँच वर्ष पहिले राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) स्थापना नै भएको थिएन ।
नतिजा : भ्रामक
हाम्रा स्रोतहरू
भिडियो, फडिन्द्र श्रेष्ठ
समाचार, spotlight nepal
गुगल म्याप स्ट्रिट भ्यू, google.com/maps
तपाईँले थाहा पाउनु भएको कुनै शंकास्पद खबर वा सूचनाबारे अनुसन्धान, खोज वा अन्य सुझावको लागि हामीलाई सम्पर्क गर्ने इमेल ठेगाना हो: checkthis@newschecker.co
Aakash Chhetri is a Nepali fact-checker with nearly ten years of experience. He has worked with some of Nepal’s best digital media outlets, including Annapurnapost, Ekagaj, Nepal Khabar and Pahilopost. Before joining Newschecker, he worked as a desk editor for Nepal’s most prominent daily – Naya Patrika. Chhetri is passionate about debunking fake news that has started growing in threatening proportions with the proliferation of social media outlets.
